İbni Kesir Büyük Kuran Tefsiri, 10 Cilt, 1. Hamur Beyaz Kahraman. 2.EL

Kitap              İbn Kesir Büyük Kuran Tefsiri , 2.EL
Yazar             İbni Kesir
Tercüme         Doç.Dr. Abdülvehhab Öztürk
Yayınevi         Kahraman Yayınları
Kağıt - Cilt     1. Hamur Beyaz ,  Lüks Sıvama Sert Cilt, 10 Cilt takım
Sayfa - Ebat   5.703 Sayfa  -  17x24 cm
Yayın Yılı        2010

 

               İBNİ KESİR BÜYÜK KURAN TEFSİRİ
                     ibn kesir büyük kuran tefsir
 

        İBN KESİR  (700-774 h / 130I-1373 m) ve TEFSİRİ

Hafız İsmail bin Ömer bin Kesir bin Dav’ bin Der’ el-Kureşi el-Busravi ed-Dımeşki eş-Şafii.

İbn Kesir diye tanınır, lakabı İmadüddin, künyesi Ebu’l-Fida’dır. Hadisçi, müfessir, tarihçi ve fakihtir. Şam yakınında Busra’nın Cendel kasabasında doğdu. Sonra yedi yaşında biraderi ile beraber Şam’a gitti. Orada eğitim gördü ve yetişti. Şaban ayında orada vefat etti. İbn Teymiye’nin yanında Sufiler mezarlığına defnedildi.

İbn Kesir pek muteber bir alimdir. Birçok ilimlerde adeta mütebahhir (derya gibi) idi. Tefsirde, hadiste eşi yoktu. İbn Şahne’den ve İshak Amidi’den hadis dinledi; Burhan Fezari’den, İbn Teymiye’den ve daha birçok meşhur alimlerden fıkıh ve diğer dersler almıştır. Kendisinden de İbn Hacer Askalani gibi meşhur zatlar ders almışlardır (Ömer Nasuhi Bilmen, Büyük Tefsir Tarihi, 2 / 570, madde, 255).

Asrında ilmî riyaset kendisinde idi. Hadis metinleri ezberinde idi. Hakkında “istihzarı kesir, nisyanı kalil” (ezberi çok, unutması yok) denilmiştir. Kendisi hadis hafızı idi. Hafız; metin ve senedleriyle yüz bin hadisi bilip ezberlemiş olan, bunların ravilerini, hayat hikayelerini ve cerh ve ta’dil (kritik) yönleriyle bilen hadis alimi demektir. Bunu elimizdeki tefsirinde ve Camiü’l-Mesanid adlı eserinde açıkça görmekteyiz. Daha hayatta iken eserleri büyük rağbet görmüş, günümüze kadar elden ele dolaşmıştır. Özellikle tefsirinin tahkikli ve tahkiksiz onlarca baskısı yapılmıştır.

Eserleri:

1-Camiü’l-Mesanid ve’s-Sünen. Kütüb-i Sitte ile dört Sünen’in (Ebu Davud, Tirmizi, Nesei ve İbn Mace) hadislerini bir araya getirmiştir. Hadis metinlerini senedli olarak ihtiva eder, sekiz cilttir. Salih Ahmed et-Tavil bunun üzerinde 1985 yılında Medine-i Münevvere’de doktora yapmıştır. Bunun tahkikli basımı başlamış ve dört cildi çıkmıştır.

2-et-Tekmîl fi Ma’rifeti’s-Sikati ve’d-Duafai ve’l-Mecahîl. Beş cilttir. Hadis ravileri hakkındadır. Önemli bir tabakat kitabıdır.

3-el-Bidaye ve’n-Nihaye. On cilttir. Tarih-i Kamil tarzında olup 738 hicri yılına kadar olan vakaları kaydetmiştir. 14 cilt halinde basılmıştır. Aslında bu, el-Bidaye kısmıdır. En-Nihaye kısmı da iki cilt halindedir. Bu son iki cilt ahir zamanda vuku bulacak fitne ve hadiselerden bahsetmektedir. Katip Çelebi bu kitap hakkında şu bilgileri vermektedir: Bunu yazarken kitaba, sünnete dayanmıştır. Geçmiş zamanları anlatmaktadır. Rivayetlerin doğrusunu, yanlışını, İsrailiyat ve saireyi ayırmıştır. Hicretten sonrasını sırasıyla yıllara göre vermiştir. Bedreddin Ayni onu Tarihü’l-Bedr’de özetlemiş, İbn Hacer de onu kısaltmıştır. Mahmud bin Muhammed bin Dilşad tarafından da Türkçe’ye çevrilmiştir.

Zirikli’nin elindeki bir nüshanın sonunda elyazısıyla şöyle bir icazeti vardır (el-A’lam, 1 / 320):
Eceztühüm ma kad suiltü, bişartihi
Ve katibuhu İsmail İbn Kesir.
(Şartına riayet etmekle nakli için onlara icazet verdim.
Yazan: İsmail bin İbn Kesir’dir).

4-Buhari Şerhi. Tamamlayamamıştır. Bu tefsirde ona çok göndermede bulunmaktadır.

5-Tabakatu’l-Fukaha eş-Şafiiyye. Kendi hayatta iken bir yazması (749) Şestrbiti kütüphanesinde bulunmaktadır.

6-el-İctihad fi Talebi’l-Cihad. Yazma halindedir. Katip Çelebi’nin ifadesine göre bunu Frenklerin İyas kalesini kuşatmaları üzerine Emir Mencik için yazmıştır.

7-İhtisaru Ulumi’l-Hadis. Aslı Ebu Osman eş-Şehrizuri İbn Salah’ın Mukaddime’sidir. Usûl-u Hadis’e dairdir. Ahmed Muhammed Şakir tarafından el-Baisü’l-Hasis ila Marifeti Ulumi’l-Hadis adıyla basılmıştır.

8-İhtisaru Siyreti’- Nebeviyye. Bu da el-Fusul fi İhtiyari Siyreti’r-Resul adıyla tahkikli olarak basılmıştır.

9-Zikrü Mevlidi Resulillah sallallahu aleyhi ve sellem ve Radaihi. Efendimizin mevlidine dair bir risaledir. Bu konu ile ilgili rivayetleri vermiş, daha çok siyret kitaplarına dayanmıştır. Bu da Şam’da 1407 / 1987 yılında tahkikli (edisyon kritik usulü ile) basılmıştır.

 
1-Tefsirü’l-Kur’ani’l-Azim. Tercümesini yaptığımız bu eser. Bu adı ve çağrışımlarını iyi anlayabilmek için kelimelerine bakalım: Kur’an, tefsir, hadis (çünkü bu, hadislere göre bir tefsirdir).
Kur’an: Peygamberimiz Muhammed Mustafa sallallahu aleyhi ve sellem’e indirilen, Mushaf’larda yazılan, okunması ile ibadet edilen ve benzeri yapılamayan kelamdır.

Hadis: Hazreti Peygamberin sözleri ve onunla ilgili bütün haberlerdir. Daha açıkçası şöyledir: Resulullah sallallahu aleyhi ve sellem’e nisbet edilen her türlü söz, fiil, takrir ve halleridir.

Tefsir: Kur’an-ı Kerim’deki kelimelerin, ayetlerin mazmunlarını (içeriğini) hükümlerini, kıssaları, muhkem ve müteşabih olanlarını, nasih ve mensuhlarını ve nüzul sebeplerini kendilerine açıkça delalet eden lafızlar ve tabirler ile izah etmektir.

İşte bu tefsirde bütün bunlar en mükemmel şekilde yerine getirilmiştir. Önce ayetler yine ilgili ayetlerle açıklanmıştır. Çünkü Kur’an-ı Kerim’in bazı ayetleri bazı ayetlerini izah ve tafsil eder. Bu cihetle mücmel ve muhtasar ayetlerin güzelce anlaşılması için o husustaki mufassal ayetlere müracaat edilir. Bu suretle de Kur’an-ı Kerim’in bazı ayetleri bazı ayetlerini tefsir etmiş olur. Bu da tefsirin her yerinde açıkça görülür.

 

Hadislerle tefsirine gelince, zaten kitabın baş özelliği budur ve kategorisinin (me’sur tefsirin) gereği de budur ki o da hadis ve bilhassa üçüncü asra kadarki nakillerle tefsir etmektir.

Bu da tefsirin her yerinde görülür. Ayeti tefsir etmek için ilk müfessirlerden nakiller yapılır, hadisler ve eserler getirilir. O kadar çok hadis ve nakil getirir ki insan hayret eder ve artık yeter diyecek hale gelir. Bu uzatmaya kendisini şöyle mecbur tutar, der ki, bir meselenin izahı için ne kadar bilgi ve görüş lazımsa onlar verilmeli ve mesele vuzuha kavuşturulmalıdır. Aksi takdirde büyük bir kusur işlenmiş olur.

Katip Çelebi de bu konuda bize şu bilgileri vermektedir: İbn Kesir tefsiri on ciltlik büyük bir eserdir. Hadislerle ve sahiplerine dayalı nakillerle tefsir etmiş, gerektiği yerde cerh ve tadil ilmine göre kritik yapmıştır (Keşfu’z-Zunun, 1/439).
Katip Çelebi’nin de, hacimli dediği bu eseri, Mısırlı Ahmed Muhammed Şakir beş cilt halinde özetlemiş ve ona “Umdetu’t-Tefsir ani’l-Hafız İbn Kesir” adını vermiştir. Kitap ayrıca Üstad Şeyh Muhammed Nesib Rifai (ölümü, 1413 / 1992 m) tarafından da “Tefsirül Aliyyil Kadir Lihtisari Tefsiri İbn Kesir” adıyla kısaltılmıştır. Günümüzde de Muhammed Ali es-Sabuni tarafından üç cilt halinde ihtisar edilmiştir.

 
Dr. Subhi Salih de tefsirimizin şu özelliklerini belirtmiştir: Bu; sahabe, tabiin ve tebe-i tabiine kadar uzanan me’sur tefsir türündendir. Bu çalışma, İbn Cerir’le başlamış, İbn Kesir ise onu birçok yönden geçmiştir. Çünkü senetlere çok dikkat edilmiş, basit bir ibare kullanılmıştır. Fikirler gayet açıktır (Mebahis fi Ulumil Kur’an, s. 290-291). Biz de bu basitlik özelliğini kaybetmemek için tercümemizde açık bir dil kullanmaya gayret ettik.

Bizim bu tercümemiz, orijinal olup kısaltma da değildir, üzerine ilaveler yapılmış da değildir.

 

Tercümemizin bu haliyle şu özellikleri vardır: Tam metindir. Arapça beyitler atlanmaksızın dikkatlice tercüme edilmiştir. Rivayet zinciri atılmamıştır. Ravilerin adlarının zikredilmesinden bereket umulmuştur. Hadisler de tahriç edilmiştir.

Son olarak tefsirin özelliklerini yedi madde halinde sıralamak mümkündür:

1-Ayetler tefsir edilirken naslara dayanması.
2-Ayeti önce genel olarak manalandırıp sonra çeşitli görüşleri açıklaması.
3-Ayetten hükümler çıkarırken sebeb-i nüzulü beyan etmesi.
4-Hadis ve eserleri verip ravilerini ve kaynaklarını göstermesi.
5-Görüşleri beyan edip uygun olmayanları reddetmesi ve bunlar arasında tercih yapması.
6-Nasih ve mensuhu zikretmesi.
7-Ehl-i kitaptan ve israiliyattan uzak durması.

Gerek senetler zikredilirken ve gerek hadisler tahriç edilirken bol miktarda hadis kritiği terimlerini kullandığı ve amel bakımından gerekli olduğu için, kitabın başına hadis ıstılahları sözlüğü koymak zorunluluğu hasıl olmuştur.

Bu duygularla bu naçiz çalışmamızdan bizi, okurlarımızı ve bütün emeği geçenleri yararlandırmasını Yüce Mevlamızdan niyaz ederiz.

Doç. Dr. Abdülvehhab Öztürk

 

                    Doç. Dr. ABDÜLVEHHAB ÖZTÜRK  HAYATI

 

1940 yılında Gaziantep'te doğdu. 17 yaşına kadar özel olarak klasik medrese eğitimini gördü. 1962'den itibaren imam-hatiplik yapmaya başladı. Bu görev­deyken ilköğretim ve lise eğitimini dışarıdan vererek tamamladı. 1972 yılında Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesine kaydoldu. 1978 yılında mezun olarak Ankara Müftü Yardımcılığı görevine atandı. Bu arada 1983 yılına kadar Hanefi fakihi El-Hassaf üzerine bir de doktora çalışmasını gerçekleştirdi. Ardından Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu Raportörlüğü görevinde bulundu. Bu dönemde Türkiye'nin Kopenhag Büyükelçiliği'nde sosyal yardımcı/half diplomat statüsünde hizmet verdi. Yurda dönüşünde devlet hiz­metinden emekli oldu. 1989'da emekliliği durdurulunca Ankara Gazi Üniversi­tesi Eğitim Fakültesi Arap Dili Eğitimi bölümünde 11 yıl boyunca klasik ve modern Arapça dersleri okuttu. 1999 yılında emekliliğiyle beraber telif, çeviri çalışmalarına daha çok ağırlık verdi. ( ibni kesir tefsir kitap, ibni kesir , kitabı, 10 cilt ibni kesir tefsir kitabı, kahraman yayınları, abdulvahab öztürk, İbn Kesir Büyük Kuran Tefsiri, şamua kağıt tefsir )

 

Kur'an-ı Kerim meali ve kavramları üzerine telifleri ilgiyle izlenen yazarın önemli bazı eserleri ve çevirileri şunlardır:
 

• Satır Arası Kelime Kelime Kur'an-ı Kerim Meali

• Zad'ül-Mesir / Kur'an-ı Kerim Tefsiri (Çeviri)

• Kur'an-ı Kerim Meali

• Kur'an-ı Kerim Fihristi

• Kur'an-ı Kerim Lügati

• Elmalılı Kur'an-ı Kerim Meali (Sadeleştirme)

• İmam-ı Azam Ebu Hanife ve Eserleri

• Peygamberimizin Sünnetinde Evlilik

• Açıklamalı Kadın İlmihali

• Sıfat'us-Safve (Çeviri)

• Riyazu's Salihin (Çeviri)

• El-Ezkar (Çeviri)

 

     ÖNEMLİ BiR HATIRLATMA !

 

Bu tefsirin doğru anlaşılabilmesi için "Takdim" yazısın­da da belirtildiği gibi Hadis Istılahlarına dikkat edilme­si gerekmektedir.

Bu amaçla hazırladığımız ve sahife 11'de başlayan mini sözlüğümüzün dikkatle okunmasını istirham ediyoruz.

Ayrıca şu hususa dikkat çekmek isteriz: Metin içerisinde, sünen veya sahih sahibi ya da eserinin adı geçiyorsa parantez içerinde italik ola­rak yer alan numara ilgili hadis veya sahife numarasına aittir. Bunun haricindekiler ise dipnotlarda belirtilmiştir.

 

  Hadis Istılahları Sözlüğü

 

Ahad haber: Mütevatir derecesine ulaşmayan haber.

Ahruf (harfler): Bir miktar hadis manasına kullanılır. Azlık ve önemsizlik ifade eder.

Ashabu's-Suffe: Bkz. Ehlu's-Suffe.

Asıl: Hadis rivayet eden kimsenin, şeyhinin kendine has olan nüs­hası.

Aziz: Baştan sona kadar her tabakada ravileri ikiden az olmayan hadis.

Aziz meşhur: Aziz olan bir hadis ravilerden biri tarafından meşhur olursa bu adı alır.

Bid'at: Din dışı ve dine muhalif inanç ve davranışlar.

Cahiliye: Peygamberimizden önceki devir.

Cami: Her konuda hadis ihtiva eden hadis kitabı.

Cehalet: Ravinin zatı ile cerh ve tadil yönünden halinin bilinme­mesi.

Cem': Birbirine zıt gibi görünen hadisleri uzlaştırma.

Cemaat: Buhari, Müslim, Ebu Davud, Tirmizi, Nesei, îbn Mace.

Cerh: Ravinin gerekli sıfatları taşımaması.

Ceyyid: Sahihe yakın senet.

Cezm sigası: Hadisin hocadan muteber bir yolla alındığına kesin­likle delalet eden ve malum (etken) fiile sevk edilen eda sigası. Daha çok Buhari tarafından kullanılır.

Cüz: Bir kişinin rivayet ettiği hadisleri içine alan hadis mecmuası, fasikül.

Divan: Hadis kitabı, çoğulu devavin.

Eceztü: İcazet verdim manasına kullanılan bir tabirdir.

Ehlülbid'a velehva: Bid'at sayılan şeyleri yapan kimseler.

Ehlül heva: Bkz. Ehlül bida'.

Ehlüssuffe: Mescid-i Nebi'nin bitişiğindeki bir sofada ikamet edip ilim ve ibadetle meşgul olan; fakir, evsiz barksız kimseler.

Eimme-i hamse (beş imamlar): Buharı, Müslim, Ebu Davud, Nesei ve Tirmizi.

Eimme-i sitte (altı hadis imamları): Buhari, Müslim, Ebu Davud, Tirmizi, Nesei ve İbn Mace.

Erbaa (dört imamlar): Ebu Davud, Nesei, Tirmizi ve İbn Mace.

Fihi liyn (yumuşak): Eleştirilmesine rağmen hadisi alman ravi.

Fihi nazar (bakılması gerekir): Araştırılması, hemen hüküm ve­rilmemesi gereken mesele.

Fi's-Sıhah (sahihlerde): Hadisin Buhari ve Müslim'de veya bi­rinde bulunduğunu ifade eder.

Garabet: Hadisin garip olması.

Garib: Metin veya isnad yönünden tek kalmış yahut benzeri başka raviler tarafından rivayet edilmemiş hadis.

Gayri sabit: Zayıf ravilerle bildirilen veya mevzu hadis.

Haber: Resulullah sallallahu aleyhi ve sellem'den, ashabından ve tabiinden gelen her türlü bilgi ve rivayet.

Hadis: Resulullah'a nisbet edilen her türlü söz, fiil ve takrir.

Hadis-i kudsi: Hazreti Peygamberin söz olarak Rabbine izafe veya Rabbinden rivayet ettiği hadis.

Hadis-i münker: Bu tür hadis ancak ibret için alınır.

Hafız: Metin ve senetleriyle yüz bin hadis bilip ezberlemiş olan bilgin. İbn Kesir bunlardandır.

Hasen: Senedinde yalancılıkla itham edilmiş bir kimse bulunma­makla beraber şaz da olmayan hadis.

Hasen Ligayrihi: Senedindeki ravilerden birinin çok hata yapacak kadar dalgın ve yalancılıkla itham edilmemiş olmakla beraber, bu sa­hada ehliyetli veya ehliyetsiz olduğu anlaşılamayacak kadar kapalı bu­lunmasıdır.

Hasen garip: Bir ravinin tek başına rivayet ettiği veya rivayetinde teferrüt ettiği hadis.

Hasen sahih: Senedleri çoğalıp sahih derecesine ulaşan hadis.

Hasen sahih garip: Senetleri çoğalan ancak bazı senedlerinde ra-visi teke düşen hadis.

Hıfz: Hadisi sağlam bir şekilde bellemek ve ezberlemek.

Izdırap: Hadisin muzdarib olması.

İhraç: Daha ziyade, rivayet asrı denilen ilk üç asırda bir müellifin titiz bir araştırma sonucu bir hadisi senedli olarak kitabına alması; ra-vilerini zikretmek suretiyle bir hadisi ortaya koyup rivayet etmesi. Bu kitapta, bu Buhari veya Müslim ihraç etti şeklinde geçmektedir.

İlim: Başlangıçta bütün İslam ilimleri kastedilirken sonradan özellikle hadis bilgisi.

İmam: Hadis ilminde üstad-ı kamil.

İnfirad: Ravinin rivayet ettiği hadiste tek kalması.

İnkıta (kopukluk): Senette ravi düşmesi.

İsnad: Özel lafızlarla ravileri zikrederek hadis metnini ilk sahibine ulaştırma.

Kütüb-i Sitte: Altı sağlam hadis kitabı: Buhari, Müslim, Ebu Davud, Tirmizi, Nesei ve İbn Mace.

Labe'se bih (beis yoktur, zararsızdır): Böyle bir ravinin hadisi destek için alınır, hatta güvenilir kabul edilir.

La yesıhhu (sahih değildir): Genel olarak hadisin zayıf veya mevzu olduğunu gösterir.

Mahfuz: Şaza karşılık tercih edilen hadis.

Merfu: Söz, fiil, takrir ve ahlaki vasıf olarak açıkça veya dolaylı bir şekilde Hz. Peygamber'e izafe edilen hadis.

 Metruk: Hadisi alınmayan ravi.

Mevkuf: Sahabeye ait söz, fiil ve takrirlere mevkuf denilmiştir. Ancak sahabeden rivayet edilen bu gibi haberler, Hz. Peygamber za­manına isnad edilirse ya da Hz. Peygamber'den öğrenilen herhangi bir meseleye istinad edilirse bunlara merfu denilir.

Mevzu: Hazreti Peygamberin söylemediği bir sözü yalan ve iftira ile ona nisbet etmek.

 Mubhem: isim, künye ve lakabı belirtilmeksizin sadece filan veya bir adam diye geçiştirilen ravi veya şeyh.

Muhaddis: Rivayet ve dirayet bakımından ravi ve ravilerin halle­rini bilen, hadisi senedi ile rivayet eden kimse.

Muhtalit (karıştıran): Sonradan hafıza bozukluğuna uğrayan, hadisleri karıştıran ravi.

Munkatı: Senedinden bir kişinin düştüğü ve mübhem birinin zik-redildiği hadis. Zayıflık sebebi senedteki kopukluktur.

Munker: Zayıf bir ravinin rivayetine, daha zayıf bir ravi tarafından muhalif şekilde rivayet edilen hadis.

Mursel: Tabiinden birinin sahabiyi atlayarak doğrudan Resulul-lah'a dayandırdığı hadis.

Mutabaat (destekleyici rivayet): Bir hadisin lafızlarına veya ma­nasına uygun başka bir hadisin, öncekinin ravisinden ayrı biri tara­fından rivayet edilmesi.

Mutevatir: Yalan üzerine birleşmeleri aklen veya adeten mümkün olmayacak kadar çok kimsenin rivayet ettiği hadis.

Muttasıl: Senedinde kesiklik olmayan hadis.

Muzdarib: Ravi veya ravilerin birbirine muhalif olarak rivayet et­tikleri hadisler.

Müdelles: Bir ravinin görüşmediği şeyhten işitmiş gibi rivayet et­tiği hadisler. Bu çeşit rivayetleriyle şöhret kazananlara "müdellis", ri­vayet tarzına da "tedlis" denilmektedir.

Müdrec: Hadisten olmayan bir kelamın, hadise bitişik olarak zik­redilmesine "idrac" (araya sıkıştırılmış yabancı kelime), böyle bir uy­gulamaya uğramış hadise de "müdrec" denir.

Nasih: Önceki şer'î bir hükmün kaldırılmış olduğunu gösteren hadis.

Nesh: Önceki şer'î bir hükmün sonraki şer'î hükümle yürürlükten kaldırılması.

Rafızî: Hazreti Ebu Bekir ile Ömer'in kıymetlerini düşürmeye ça­lışan ve Hz. Ali'yi onlardan üstün gören aşırı şiî.

Ravi: Hadisi öğrenip edâ terimlerinden biriyle kendisinden son­rakilere nakleden hadisçi.

Risale: Bir konuda hadisler ihtiva eden; küçük hacimli kitap.

Rivayet: Hadisi nakletmek.

Sahih: Senedinin başından sonuna kadar sağlam ravilerin rivayet ettiği muttasıl ve merfu hadis.

Sahihayn: Buhari ile Müslim'in hadis kitapları.

Sahih garip: Ravilerinden birinin rivayetinde teferrüd etmiş ol­duğu hadis.

Selef: Resulullah sallallahu aleyhi ve sellem tarafından hayırla yad edilmiş olan ilk üç nesil.

Sened: Hadisi birbirinden rivayet ederek sonrakilere ulaştıran kimselerin tarihî sıra ile zikredilmesi.

Sika (güvenilir): Eleştirilmeyen ravi.

Sünen Erbaa (dört sünen): Ebu Davud, Nesei, Tirmizi ve İbn Ma-ce'in kitapları.

Şaz: Sika olan ravinin sikalara muhalif olarak rivayet ettiği hadis.

Şeyhayn: Buhari ile Müslim.

Tahric: Bir kimsenin bir hadisi veya bir kitapta geçen hadisleri kaynak eserlerden bulması.

Telfik: Zahiren birbirine zıt olan hadisleri, her biriyle amel edile­cek şekilde telif etme, uzlaştırma.

Tevakkuf (duraklama): Aralarındaki zıtlık için bir hal çaresi bu­lununcaya kadar o hadislerle ameli terk etme, bekleme.

Vaz': Hadis uydurma.

Vehm: Ravinin hadisi hep zanla, bazen şöyle, bazen böyle tered­dütlü rivayet etmesi.

Vurud: Hadisin söylenmesi, yapılması, meydana gelmesi.

Zaif: Kuvvetli olmamakla beraber uydurma da olmayan hadis. Zayıf hadislerle fazilet bakımından amel edilir. Mesela bir amelin fa­ziletini bildiren hadis gibi.

Zındık: Bir dine bağlı olmayan, zahiren Müslüman görünüp içinde küfür, islam düşmanlığı saklayan kimse.
 

Bu terimler; Prof. Dr. Talat Koçyiğit ile Yar d. Doç. Dr. Abdullah Aydınlı'nın hadis sözlüklerinden yararlanılarak derlenmiştir.

 

Kahraman yayınları İbni Kesir tarafından yazılan İbn Kesir Büyük Kuran Tefsiri adlı tefsir kitabı nı incele diniz.