İslam Tarihi, Hayati Ülkü ÇELİK

Rızık, insanı diyar diyar dolaştırır, derler. Bizim de içecek su­yumuz, yiyecek ekmeğimiz varmış ki, bir ara yolumuz, Mek­sika'ya düştü. Meksikalılar bir bakıma İspanyollara benzer. Yahut, İspanyolların yarısı da Meksika'da oturuyor dense yerindedir.
 
Biliyorsunuz, İspanya'da da, Meksika'da da boğa güreşleri meşhurdur. Bir gün boğa güreşine gittim. Futbol sahasının küçüğü, yani elli metre ça­pındaki bir yeri hatırınıza getiriniz, işte boğa güreşinin yapıldığı yer böyle. Tribünlere oturduk, sahaya çıkış kapısının iki tarafında iki adam, renkli el­biseleriyle bekliyordu. Boynu da beli gibi kalınlaşmış bir boğa sahaya çık­mak isterken, kapının yanlarındaki iki adam, ellerindeki okları boğanın omuzlarına sapladılar. Boğa, bu acı ile gözleri yatağından fırladı, deli do­lu sahayı dolaştı. Okların ucundaki renkli bez parçaları, dalgalanıyordu. Oklar sallandıkça, boğanın omuzlarından akan kanlar, aşağı doğru süzü­lüyordu. Sanki iki ok, iki bayrak direği gibi, boğanın omuzuna değil de ye­re saplanmış gibiydi.
 
İki matador sahaya çıktı, elindeki kırmızı bezi gösterdiler, boğa bunlar­dan birine saldırdı, matador kenara çekildi ve boğa, bezi boynuzlayarak geçti.
 
Tribünlerden çılgınca bir alkış koptu. Boğa da iyice kızmıştı, delicesine döndü ve tekrar saldırdı. Matador bu saldırıyı da atlattı, fakat zor durumda idi, bunun için diğer matador bezi salladı, boğa ona da meydan okurcasına saldırdı, o da aynı şekilde kenara çekildi ve boğa kırmızı bezi boynuzlayıp geçti; dönmek isterken, iki matador dışarı çıktı. Bu sefer boğa, hedef ara­maya başladı. Bayağı kızmıştı, görmesi yetmiyormuş gibi, sahada dolaşarak, koşarak hedef arıyordu. Tekrar matadorlar çıktı, tekrar kırmızı bezi salladı­lar ve defalarca boğanın saldırılarını boşa çıkardılar. Güçlü, kuvvetli boğa, cesaretle saldırıyordu, fakat hâdiselerden ders almadığı için, zor durumlara düşüyordu. Zayıflar bile onun gücüyle alay etmeye başlamıştı.
 
Matadorlar boğayı yordu. Bu sırada bir süvari göründü, elinde mızrak vardı. Süvari, duvarın dibinde yehata ediyordu. Dolayısı ile atın bir tarafı duvardan yana, öbür yanı ise boğa tarafına açıktı. Açık yanında kalın bir yorgan vardı. Boğa bunu görür görmez bir an durdu. Düşündü diyemem, çünkü boğalar tarih okumaz ki... Evet, bir an durdu ve hemen saldırdı. Boy­nuzlarını olanca gücü ile yorgana sapladı, at sallandı, boğanın sert boynuz­ları, yorganın yumuşaklığında eridi. Süvari ise elindeki mızrağı boğanın omuzlarına sapladı, itmeye başladı. Boğa iyice kızmıştı, son gücüyle ata yük­leniyordu, süvari de mızrağını boğanın omuzları arasına sokuyordu. Böy­lece yumruk girecek kadar bir oyuk açıldı. Buradan küçük bir kan kaynağı fışkırmaya başladı.
 
Süvariyle, boğanın boğuşması bitince, süvari de sahayı terk etti. Bo­ğada yorgunluk belirtileri açıkça görülüyordu. Yine matadorlar fırladı, bu sefer yorgun boğa ile oynamaları, hatta alay etmeleri gayet kolaydı. Onlar kocaman boğa ile oynarken, seyirciler çılgınca alkışlayıp, yaşa sesleri orta­lığı çınlatıyordu.
 
Kimler gelmedi ki, bu arada boğanın onda biri kadar, bir adam da geldi, elindeki küçük okları boğanın ön kollarının üzerine sapladı, böylece zavallı boğanın üstü panayır pazarına döndü.
 
Boğa gerçekte kuvvetli ve dinç idi. Bu kadar üstün kuvvetin, cılız insan­lar önünde gülünç duruma düşmesi, ibret alınacak şeydi.
 
İşte şimdi belki yedi yüz kilo gelebilecek boğa, ayakta zor duruyordu. Bir bakıma, bakışlarıyla merhamet dileniyordu. Artık karşımda bir boğa değil, sanki acayip bir mahlûk vardı. Çünkü boğa denince aklımıza güç ve kuv­vetle beraber çılgınca hareketler eden bir hayvan gelmektedir. Şu anda ise; güç ve kuvvet vardı, fakat cesaret ve atılganlık yoktu, artık buna da BOĞA diyebilir miydik?
 
Baş matador elinde bir kılıç ile boğanın karşısına geçti. Düşününüz, bir saat evvel sahada korka korka dolaşabilen bu adam, şimdi kahraman kesil­mişti. Ve yine düşünün ki, bir saat evvel sahanın hâkimi olan boğa, şu anda merhamet dileniyordu. Artık karar anı gelmişti, mağlup olan, galip gelen ve seyirciler de son anı ilan ediyordu: "Güçlü boğa mağlup, zayıf insan galip!"
 
Evet, işte matador elindeki kılıcı kaldırdı, boğanın şaşkın bakışları ara­sında döndürdü ve boğanın omuzuna sapladı. Ön kollarının arasına dalan kılıç belki elli santim gitti ve boğa acayip bir ses çıkarırken, ağzından kan boşandı, dizleri titreyerek yıkıldı.
 
Matador ellerini açmış, zaferinin kutlanmasını istiyordu. Seyirciler de çılgın bir alkış tufanı ile onu kutladı. Bazı Hıristiyanlar, matadora şarap do­ru mataralar fırlattı. O da boğanın kulaklarını kesip, seyircilere attı. Bu ku­lakları alan iki kişi, kendilerini dünyanın en bahtiyar insanı saydı. Seviniyorlardı, hatta bu kulakları kurutup, evlerindeki en güzel bir köşeye asıp, misafirlerine karşı bununla övüneceklerdi: "Falan meşhur matador bunu bana hediye etti" diye...
 
Çok üzülmüştüm. Tezatlar dünyasında yaşıyorduk. Zıtlıkların içinde bo­ğulmuş gibiydim. Bir tuhaf oldum. İşçi kılıklı adamlar geldi, yerde yatan bo­ğayı, ayaklarından, kuyruğundan sürükleyerek götürdü. Tıpkı bazı büyük devletlerin çöküşü gibi.
 
Bir de ne göreyim, ikinci boğa sahaya çıkmak üzere değil mi? İşte o an­da haykırdım: "Ah, keşke evvelki boğanın tarihini okumuş olsaydın!"
 
Fakat boğalar tarih okumaz, ibret nedir bilmezler. Bu sebepten birinci boğanın başına gelen hâdiseler, aynen ikinci boğanın da başına geldi, tek­rar anlatayım mı?
 
Artık boğa güreşi seyretmek istemiyorum. Çünkü boğanın ve matador­ların ne yapacaklarını çok iyi biliyorum. Fakat milletimin tarih okumasını çok isterim. Daha evvelki milletlerin durumuna düşmemek için, tarihi hâ­diselerden ders almak için, devletimizin hayatını uzatmak için mutlaka ta­rih okumak, ders almak zorundayız. Şu sıralarda İslâmi bir hayata yönelen dindarlar, herkesten daha fazla tarih okumalı ki, geçmişteki hataları tek­rar etmeyeler. Tarihî hatalar öyle dehşetli sonuçlar doğurur ki, bazı millet­ler bir hata işlemiş, ikinci hata işlemeye zaman bulamayarak, aldıkları ya­ra ile, tarihin karanlıklarına gömülüp gitmişlerdir.
 
Her millet, tarihî devrini yaşar. Tarihi devrini yaşayan milletlerin içinde bulunan fertlerden pek çoğuna tarihî vazifeler düşer. Bu bakımdan tarih şu­uruna ermeyen kimselerin önemli makamlarda bulunmaları, millet adına talihsizliktir. Dinî çalışmaların başladığı devirlerde de hemen hemen her dindar, tarihî bir vazifeyi omuzlamış gibidir. Çünkü bir hareket başlamıştır, bu hareketin içinde yer alan kimseler, tarih seyrinde, Müslümanların vago­nunu çeken lokomotifin parçası hükmündedir. Nasıl ki bir lokomotif bütün parçaları ile bir bütünse, dinî harekette bilerek veya bilmeyerek vazife alan herkes de, aynı şekilde, kendi yönünden bir fert, fakat hareket yönünden bir bütünün parçası... Bu durumda bir devlet adamı, ne kadar tarih bilgisine muhtaç ise, bir dindar da aynı şekilde tarih bilgisine muhtaçtır. Tarihî bil­gisi iyi olan, tarihten ibret alan kimseler, davasının arabasını, dalâletin da­ğından aşırır. Tarih bilmeyenler ise, düz yolda şaşırıp kalır.
 
Hepinize Müslümanca ve başarılı bir hayat dilerken, bu kıymetli eser­den azami derecede faydalanacağınızı umarım.
 
Saygılarımla.
 
 
ESER HAKKINDA "BİRKAÇ SÖZ
 
MUSTAFA MÜFTÜOĞLU (Tarihçi-Yazar)
 
Yalnız Hicaz yarımadasının değil, bütün beşeriyetin korkunç cehalet ve zifiri karanlık içinde boğulduğu bir devirde, İslâm nuru doğmuş ve Allah Resulü, tebliğ ettiği "sistemlerin sistemi İslâmiyet" ile insanlığı kurtarmıştır.
 
Bu, "sistemlerin sistemi İslâmiyet"i tebliğe memur Allah Resulü kimdir? Tebliğ ettiği dinin esasları nedir? İslâmiyet ne zaman, hangi şart­lar içinde doğmuş ve kısa bir zamanda cihanşümul bir hale neden, niçin, nasıl ulaşmıştır? Bunlara ve benzeri daha nice suallere -itiraf etmek mec­buriyetindeyiz ki- memleketimizde yakın zamana kadar maalesef salih bir cevap verilememiş, kütüphanelerimiz bu mevzuda yazılmış pek kıymetli eserlerle dolu olmasına rağmen, bazı müsteşriklerin tetkikleri kaynak itti­haz edilip yazılanlar, bu memleket evlâtlarına "İslâm Tarihi" olarak su­nulmuş, hatta mekteplerde çocuklarımıza tarih dersi olarak okutulmuştur. Bu acı bir gerçektir!.. Nitekim, muhterem Hayati Ülkü Bey, "Muhtasar İs­lâm Tarihi'nin birinci baskı birinci cildine yazdığı önsözde: "Zamanı­mızda, çağdaş tarih ilminin bir bütün halinde pek işlenmemiş dallarından biri de, İslâm Tarihi'dir" cümlesiyle bu acı gerçeğe te­mas etmiş ve "Muhtasar İslâm Tarihi" ni her yönüyle inceleyip, herke­sin anlayacağı bir dille yazarak meydana getirdiği eserle büyük ve çok mü­him bir ihtiyacı karşılamıştır.
 
Benden, bu kitabın naşiri tarafından esere bir takriz yazmam istendi­ğinde, bu teklifi bir vazife kabul ettim ve şu naçizane satırları memnuniyetle yazdım. Evet, memnuniyetle yazdım, zira, gerek günlük yazılarım dolayısıyla okuyucularımdan aldığım mektuplar, gerek yurdun dört bir yanında verdi­ğim çeşitli konferanslarda muhatap olduğum sualler neticesinde edindiğim intiba odur ki, bugünün genci, İslâm ve Türk tarihi mevzuunda sahih eser aramakta, bu ihtiyaçla kıvranmaktadır!.. Günümüz gencinin bu arzusunu yurdun her köşesinde dinlemiş, gerçek tarih arayan gencin ıstırabına biz­zat şahid olmuş bir kimse gözü ile, Hayati Ülkü Bey'in "Muhtasar İslâm Tarihi"ni okudum ve bu eserin -müellifinin önsözündeki tevazuuna rağ­men- mükemmel olduğunu ve bu mükemmel eserin, İslâm tarihi hakkında sahih kitap arayanların ihtiyacını karşılayacağını sevinçle gördüm.
 
Müellif, İslâm tarihini, cahiliyye devrinden başlayarak bugünkü İslâm devletlerinin durumuna kadar titizlikle incelemiş ve bu eser, bütünüyle mü­him bir boşluğu doldurmuştur. Böylesine kıymetli bir eseri Müslüman-Türk evlâdına kazandıran muhterem Hayati Ülkü Bey'i tebrik eder, hayırlı çalış­malarının devamını temenni ve yeni eserlerini bekler, eskilerin tabiriyle: "Sa'yiniz meşkûr olsun" derim.
 
 
         MÜELLİFİN ÖNSÖZÜ
 
İslâm dini, her şeyden önce en son din olmakla ve bilhassa akıl ile bağdaşmış bulunmakla, dinler içinde hakikaten özel ve büyük bir mevkiye sahiptir. Hele bu dinin, peygamberinin hayatında tamam­lamış olması; ortaya koyduğu esasları ihtiva eden kitabının asırlar boyunca hiçbir değişikliğe uğramadan bugüne kadar gelmesi, onun kıymetini ve mev­kiini bir kat daha artırmaktadır.
 
Muhtasar İslâm Tarihi adı altında yazmış olduğum ve elinizde tutmuş olduğunuz bu eser, İslâm dininin, ne suretle kurulduğunu, hangi prensip­lere dayandığını ve ne gibi şartlar altında muhafaza edilmeye gayret sarfedildiğini içine almaktadır.
 
Peygamber Efendimiz ile ortaya konan İslâm dininin esaslarını anla­mak, tefsir ilminin gerektirdiği esbab-ı nüzulü bilmek ve olayların izahında gereken hakikatleri hadis-i şeriflerle öğrenmek; nihayet, insanın günlük hayatına giren bazı dinî meselelerin menşeini bilmek için Peygamberimi­zin hayatını iyi bilmek icap etmektedir. Bunu öğrenmeye çalışırken de önce İslâm Peygamberinin yaşadığı devri bir bütün halinde, yani o devri hazır­layan sebepleri, cahiliyye devrinin özelliklerini, geleneklerini ve âdetlerini bilmek; Arapların yaşayışlarını, düşünüşlerini ve sosyal durumlarını incele­mek; Arabistan yarımadasının coğrafî, tarihî ve beşerî vaziyetini tetkik et­mek ve nihayet Arabistan ve civarındaki dinleri gözden geçirmek icap eder. Bu itibarla, elinizdeki bu eser, Arabistan'ın cahiliyye devrinden başlayarak bugünkü İslâm devletlerine kadar olan bütün İslâm ülkelerinin geçirmiş ol­dukları tarihî evrimi huzurunuza sunmaktadır.
 
Zamanımızda, çağdaş tarih ilminin bir bütün halinde pek işlenmemiş dallarından biri de İslâm tarihidir. Bu cihetin belli başlı birkaç sebebi var­dır. Bu sebeplerden birincisi: İslâm tarihi, herhangi bir milletin tarihi olma­yıp, birçok milletlerin tarihini içine almaktadır. İkincisi: İslâm tarihinin, diğer tarihler gibi bir milletin tarihi ile kıyaslanamayacak kadar çeşitli kay­nakların tetkikinden sonra yazılabilir olmasıdır. Ki, bu kaynaklar, çok çeşitli dil ve lehçelerde yazılmış olup, birçoğu zamanımıza kadar daha henüz neş­redilmemiş durumdadırlar. Hatta bir kısmı, tamamen istilâlar dolayısıyla ya kayıp veya imha edilmiş durumdadır. Üçüncüsü, modern tarihçilik ve ta­rih metodu, ülkemizde henüz pek genç bir maziye sahip olduğundan, İslâm tarihinin incelenebilmesi için arzu edilen zaman ve fırsat bulunamamıştır. Dördüncü sebep ise: İslâm tarihi, ortaçağ devrini tamamen içine aldığından ve bu çağa ait tarihî vesikalar tamamen ele geçirilip incelenememiş ve bun­dan dolayı da olaylar arzu edildiği şekilde açıklığa kavuşturulamamıştır. Bu itibarla, bazı olayların nedenleri ve niçinleri henüz cevaplandırılamamaktadır.
 
Bugün ülkemizde İslâm tarihi sahasında mevcut olan kaynaklar, henüz ne derlenmiş ve ne de tercüme edilerek basılabilmiştir. Halbuki, bilindiği gibi, bu işi Avrupalı müsteşrikler son bir asırdan önce tamamlamışlardır.
 
Zannımca, hiçbir tarihçi, İslâm tarihi ve devletlerini içine alan bir tarih ihtisasına vakıf bir bilgi derecesine arzu edildiği şekilde erişmemiştir. Bu­nun sebebi tetkik edildiğinde görülür ki, İslâm'ın içine almış olduğu millet­lerin tarihlerinin çok derinlerine inmek icap etmektedir. Halbuki, bu millet­lerin sayılarının fazlalığı insana bu imkânı vermemektedir. Bundan başka, İslâm devletlerinin ortaçağda yaşamaları ve bu çağa ait tarihi vesikaların tamamen elde edilip açıklığa çıkarılamaması, işi bir kat daha zorlaştırmak­tadır. Bu itibarla bendeniz de, İslâm tarihini ve devletlerini ancak muhtasar şekilde yazmak mecburiyetinde kaldım. Eğer, insan hayatı birkaç yüz yıl ol­saydı ve birkaç ekip halinde çalışılsaydı, o zaman, arşiv vesikalarından ve kitap şeklindeki kaynaklardan -hepsi mevcut olduğu takdirde- en doğru ve ilmî şekilde mufassal bir tarih yazılabilirdi. Bu bakımdan, ancak muhtelif İslâm devletlerine ait yazılmış tarih kitaplarından derleme suretiyle bu eseri meydana getirmeye çalıştım.
 
İslâm tarihinin, şimdiye kadar yazılmış olan kitap şeklindeki vesikaların çoğundan faydalarına yolunu tercih ettim. Elinizdeki eserin müsveddelerini ilmî usullere uygun bir şekilde kaleme aldım. Eğer bu şekilde kitap haline getirseydim -birçok tenkitlere rağmen- ancak belli bir zümreye ve tarihçilere hitap edebilecektim. Bu şekildeki hareketimle de geniş okuyucu kitlesini İs­lâm tarihini okumaktan mahrum bırakacaktım. Buna gönlüm razı olmadı. Eski tarihçilerin ve bazı batı ülke tarihçilerinin yolunu tercih etmeyi daha muvafık gördüm. Elimdeki müsveddeleri hemen hemen tamamen değiş­tirip tam ilmi olmaktan çıkarıp, işi basite irca ettim. Böylece, fikrin dayan­dığı kaynakları ayrı ayrı göstermekten vazgeçerek bazı ihtilâf noktalarını zikretmekle yetindim. Ve kitabın sonundaki bibliyografya bahsinde istifade ettiğim kaynakları bildirmekle iktifa ettim. Bu bibliyografya, eserin hazır­lanmasında istifade edilen kaynakların tamamı değildir. Tamamını koy­muş olsaydım, birçok sayfaları bibliyografyaya tahsis etmek icap edecekti.
 
Muhtasar İslâm Tarihi eserini hazırlarken, bana yardımları dokunan ve burada isimlerinin zikredilmelerini istemeyen birkaç İranlı ve Arab öğren­cilere huzurunuzda alenen teşekkür ederim.
 
Elinizdeki bu eserde, okuyucunun konuşulan Türkçeyi bildiği ve an­ladığı peşin olarak kabul edilerek uydurma kelimeler kullanılmayıp, adlî lügatların izahlarına da gidilmedi. Bu hususta meraklı olan kimseler, arzu ettikleri takdirde lügat kitaplarında o kelimeleri arar bulurlar.
 
Bu eserimle sizlere ve İslâm âlemine faydalı olabilmiş isem, kendimi mutlu olmuş kimselerden sayarım. Şurasını da unutmamak gerekir ki, her işde başarı Allah'tan ve çalışmak bizdendir. ( kitap islam tarihi, 2 cilt takım, hayati ülkü, çelik yayınları, 2016 , hayati ülkü islam tarihi )
 
Hayati ÜLKÜ

 

Çelik Yayınları 2 cilt Hayati Ülkü İslam Tarihi kitabı nı incele diniz.