Kuran ve Sünnete Göre Müslüman Şahsiyeti RİSALE

M. Ali Haşimi nin yazdığı, Risale Yayınları tarafından yayınlanan Müslüman Şahsiyeti adlı kitabı incelemektesiniz.
Kuran ve Sünnete göre Müslüman Şahsiyeti kitabı hakkında yorumları oku yup kitabın konusu, özeti, fiyatı ve satış şartları hakkında bilgiyi geniş bir şekilde edinebilirsiniz.
  
Yaratan Rabbinin adıyla oku . O, insanı " alak " dan yarattı. Oku, Senin Rabbin en cömert olandır. Alak 1-2
 
 
  ESERİN TÜRKÇE TERCÜMESİ İÇİN YAZARI TARAFINDAN YAZILAN ÖNSÖZ
 
 
Bismîllâhirrahmanirrahim
 
Hamd âlemlerin Rabbine, salât ve selâm peygamberlerin efendisi Efendimiz Muhammed'e (s.a.), âlisine, ashabına ve kıyamete kadar ona tâbi olacakların, üzerine olsun.
 
Bu önsözü büyük bir coşkuyla yazıyorum. Çünkü Kur 'ân ve Sünnet'e Göre Müslüman Şahsiyeti adlı kitabımın Türkçe'ye çevrildi­ğini ve oldukça ilgi gördüğünü öğrenmiş bulunuyorum. Elinizdeki ki­tap; değişik ülkelerde çeşitli dillerde kitap yayınlayan pek çok yayıne­vinin ilgisini çekmiş, bu ülkelerdeki müslümanların takdirini kazan­mış, yazar ve araştırmacıların gazete ve dergilerdeki tanıtımlarına mazhar olmuş ise bu husus hiçbir zaman benim aciz kalemim ve ifade­lerim sayesinde olmamıştır.
 
Doğrudan doğruya bu rağbet Kitap ve Sünnetin kapsamlı, parlak ve mucizevi hükümleri sayesinde olmuştur. Zira bu hükümler, akla güç katarken kalemi verimli kılar ve araştırma­cılara geniş ufuklar açar.
 
İslâm'ın Kitap ve Sünnet ile şekillendirdiği Müslüman Şahsiyeti eş­siz ve örnek bir insan tipidir. Bu da onun insanlığın elde etmek için uğraştığı üstün değerlere sahip olmasından kaynaklanmaktadır. Şu an­da insanlık bu şahsiyete her zamankinden daha çok muhtaçtır. Çünkü bizler bütün manevi değerlerin sarsıldığı, maddenin ön plana çıktığı ve insanların mutsuz yaşadığı bir çağdayız. Bu kitabın yayınlandığı çeşitli dillerde gördüğü rağbet de bunu açıklamaktadır.
 
Türk okuyucusunun Kur'ân ve Sünnet'e Göre Müslüman Şahsiyeti adlı kitaba gösterdiği sıcak ilgi, bu milletin bu eşsiz şahsiyetin gerçeği­ni kavradığını ve onu yaşamaya önem verdiğini göstermektedir. Öy­leyse geçmişte olduğu gibi bu şahsiyet tekrar oluşmalı ve dirilmelidir.
 
Bu rağbet, ışıklarıyla Türkiye'nin dört bir yanım aydınlatacak yeni bir fecrin doğuşunu müjdelemektedir. Bu fecir, çalışkan ve kuvvetli bu milleti fesat ve günahkârlık karanlıklarından uzak tutacaktır. Allah bu­nu yapmaya kadirdir. Bu, O'nun için hiç zor değildir.
 
Sözlerimi bitirirken kitabımı okuyanlardan yaptığım bu çalışmanın bana kabir hayatında faydalı olması, ahirette, mal ve evlâdın fayda vermediği o günde bana şefaat etmesi için dua etmelerini istiyorum.
 
Hamd yalnız âlemlerin Rabbinedir.
 
Prof. Dr. Muhammed Ali Haşimi
 
 
    giriş
 
 
Müslüman şahsiyetinin İslâm'ın olmasını istediği şekilde ortaya konması mevzuuna olan ilgim, henüz on yaşlarındayken birçok müslümanın bazı hususlarda ifrata, bazı konularda tefrite kaçışım veya bazı işlerle ilgilenirken, diğer bazılarını ihmal edişini gördüğüm senele­re kadar gider. Mesela, onların bazısının birinci safta namaz kılmaya gayret ettiğini ve diğer yandan ağzından veya elbisesinden ortalığa ya­yılan pis kokuya aldırış etmediğini görürsün ya da Allah'a itaatkâr, ihlâslı olarak bilirsin ama akraba ziyaretini ihmal eder.
 
Bazen de kendi­ni ilim ve ibadete verdiğim, fakat çocuklarının terbiyesiyle ilgilenmedi­ğini ve yahut da çocuklarının terbiyesiyle ilgilendiğini ama kendi anne ve babasına asi olduğunu mülâhaza edersin. Bazen anne ve babasına iyi ama eşine karşı zalim ve kötü huylu bulursun veya eşine ve çocuklarına karşı iyi davrandığını, fakat komşusuyla geçinemediğini, ve ona kötü muamelede bulunduğunu görürsün. Bazen de kendine fayda getirecek özel işleriyle meşgul olduğunu, ama sosyal ilişkilerinde ve müslümanları ilgilendiren hususlarda ihmalkâr davrandığını görürsün ya da din­dar ve salih bir kul olarak bilirsin, fakat yemek, içmek, insanlarla otur­mak ve konuşmak gibi hususlarda İslâm adabına aldırış etmez.
 
 
Garip olan da bu noksanlıkların, İslâmî duygunun inceliğini, İslâm ahkâm, adap ve değerlerinin inceden inceye anlaşılmasını ve İslâm'ın doğru yoluna sadakatle bağlanılmasını sağlayan ve tatbiki tarafı üze­rinde hizmeti geçmiş kimselerde de görülmesidir. Meşguliyet, gaflet veya aldırmamazlık -bilerek veya bilmeyerek- bazı müslümanlan bu kusur ve yanlışlara düşürmektedir.
 
İslâm'ın olmasını istediği şekilde müslüman şahsiyetini ortaya koymasına duyduğum ilgi beni insanın bizzat kendisini, yönlendiril­mesini ve yaratılışıyla ilgili hükümleri incelemeye şevketti. Müslü­manların, özellikle de bu yolda çalışanların önüne bu şahsiyeti ortaya koyanların, bazı hususlarda ihmalkâr davrananlara örnek teşkil etmek suretiyle, hak olan dinlerinin onlara gösterdiği parlak mertebeye yük­selmeleri ve bu şahsiyetin temeyyüz ettiği sıfat, âdet ve ahlâkı göste­ren yeterli ve kapsamlı bir araştırma ürünü elde etmek için bu hükümleri incelemem gerekiyordu.
 
Karşılaştığım şey beni ürküttü. Zira, İslâm'ın müslümanlardan iste­diği ile onların kendileri için istedikleri arasında çok büyük fark gör­düm. Ancak akidesi sağlam, dinlerine bağlı, kalpleri arınmış, nefisleri yücelerek gayrete gelen ve dinlerine ihlâs ile yönelerek öz kaynağın­dan alan ve böylece hergün o yüce dinin parlak hidayeti ile yeniden kuvvet bulan müslümanlar bunun dışındadır, pek tabii.
 
Allah ve Resûlü'nün Kuran ve Sünnet'te insana gösterdiği yolu in­celemeye fırsat bulanlar görecektirler ki; insanın Rabbi, kendisi ve et­rafındakilere alâkalı problemlerin büyük küçük hepsini kuşatan hükümlerin bolluğu karşısında hiç şüphesiz hayrete düşecektir. Bu kaideler her yönüyle müslüman şahsiyeti nin bina edilmesi, kişisel ve sosyal hayatın en güzel şekilde oluşturulması yolunda biz müslümanlara yol göstermektedir.
 
İşte buradan itibaren müslüman -bu hükümler ışığında- ileri ve eş­siz bir insan olarak görünür. Onun bu eşsiz oluşu Kur'ân-ı Kerim ayet­leri, Sünnet-i Mutahhare hadislerinin dile getirdiği birtakım üstün ahlâk sayesinde gerçekleşir. Çünkü hükümler; bunlar ile ahlâklanmayı, kişinin özen göstermesi gereken bir görev ve Rabbinden sevap ve ecir beklediği bir vecibe haline getirmiştir.
 
 
Allah'ın kitabından ve Peygamber'in (s.a.) sünnetinden bu hükümleri seçmeye ve mevzulanna göre tasnife başladım. Bu tasnifi bitirdiğimde araştırmamın bahisleri ortaya çıktı ve aşağıdaki şekilde sıralandı:
 
Müslümanın Rabbiyle olan durumu,
Müslümanın nefsiyle olan durumu,
Müslümanın anne ve babasıyla olan durumu,
Müslümanın eşi ile olan durumu,
Müslümanın çocuklarıyla olan durumu,
Müslümanın akrabalarıyla olan durumu,
Müslümanın komşularıyla olan durumu,
Müslümanın kardeş ve arkadaşlarıyla olan durumu,
Müslümanın toplumu ile olan durumu
 
 
Bu hükümleri incelemem ve kapsadığı yüce hidayeti düşünmem neticesinde, Allah'ın kullarına çok merhametli olduğunu anladım. Çün­kü onları dalâlet çukurlarından alıp hidayet yüceliklerine çıkarmış, on­lara peygamber göndermiş, dinler indirmiş ki; insanlık sürekli aydınlık yolda yürüsün, karanlıklarda yuvarlanmasın, körlük içinde kaybolma­sın ve kendisini gerçeğe götüren yollar kapanmasın.
 
İnsanın insanlığını sürdürebilmesi ve Allah'ın ona bu hayatta verdi­ği büyük görevi yerine getirebilmesi için hidayet, terbiye ve ahlâka olan ihtiyacın ne kadar büyük olduğunu gördüm. Zira hidayet olma­saydı; üstünlük, benlik ve başkalarına zarar verme duyguları insana galip gelir ve o; çekememezlik, kin, fırsatçılık, zulüm gibi kötü âdet ve ahlâksızlık bataklığına yuvarlanır giderdi.
 
Biz bu durumu bir çocuğun hayatında da bulabiliriz. Çünkü o, ebe­veyni huzurunda durup kardeşinden üstün olduğunu göstermek için kendini yorar ve kendinde bulunan güzelliklerin kardeşinde bulunma­dığını ispatlamaya çalışır. Bunu yaparken de kendini göstermek ve yaratılıştan kaynaklanan eğilimi ile kardeşini yeneceğini ve her şeyde ondan üstün olacağını göstermek ister.
 
İnsandaki bu özellik yaratılışından gelmektedir. İnsanın ayakta dur­ması ve dünya işlerini yürütmesi onunladır. Yeter ki bu özellik kendi­sinde normal ölçülerde bulunsun. Çünkü insanı kendi benliğinde bulu­nan iyiliğin en güzelini göstermeye sevkeden odur. İnsan bu hayrı ken­disine nisbet ederken kendisini kaplayan hoşnutluk duygusunun rahatlı­ğı içindedir ve bu duygu onu hayır yolunda ilerlemeye teşvik eder.
 
Fakat bu duygu ilerler ve insan bu hisse aşırı derecede bağlanırsa, bu onda tehlikeli ve kötü bir hastalığa dönüşür. Çünkü bu hastalığa tu­tulan insan mağrur ve iddialı olarak ortaya çıkar ve kendini beğenme duygusuna kapılır. Halbuki üstün olduğunu zannettiği hususlardan çok uzaklardadır. İşte burada dinin, terbiye ve ahlâkın bu illeti zaptetmede­ki değeri ortaya çıkar. Kendini beğenmişliğin giderilmesi, akıllanma ve tevazuya doğru atılan adımların sağlamlaştırılmasında din, ahlâk ve terbiyenin önemi anlaşılır.
 
Din, fazilet ve iyi ahlâkın yeşerdiği geniş bir kaynaktır. Onun ihtiva ettiği terbiye prensipler, ahlâkî metodlar, düzgün hayat ve üstün değer­ler insanlığa ilahî kaynaktan gelmektedir.
 
İnsanların yükselmekten çok düşmeye ve gerilemeye eğilimli oldu­ğu açıkça görülen noktalardandır. Çünkü iniş daima çıkıştan kolaydır. Ayrılmak bağlanmaktan daha hoş gelir. Onları, kalblerine hâkim olan gafletten uyandırmak ve ayakları kaydıkça doğru yola sokmak için mutlaka birine ihtiyaçları vardır. Bu yüzden de dinin yüce değerlerini açıklama ve kolayca insanların hizmetine sunma, düşünür ve yazarla­rın borcudur. Hayatın güzel ve mutlu kılınması için Allah'ın kulların­dan istediği yaşama şeklini açıklamaları gerekir.
 
Allah Teâlâ bu dini, yedi kat semadan, insan aklı onun üzerinde tartışıp dursun, ahenkli okunuşuyla uğurlu sayılsın ve manası bilinme­yen mukaddes bir kelâm olarak kalsın, diye indirmemiştir. Allah, bu dini fert ve aile hayatını düzenlesin, toplum hayatında tezahür etsin, in­sanların yolunu aydınlatsın ve zulmetten nura çıkarsın, diye indirmiştir.
 
"Doğrusu size Allah'tan bir nur ve apaçık bir kitap gelmiştir. Allah, rı­zasını gözetenleri onunla selâmet yollarına eriştirir ve onları izni ile ka­ranlıklardan aydınlığa çıkarır. Onları doğru yola iletir." (Maide; 15-16).
 
Bu hidayetin gölgesinde yaşarken hayat güzelleşir ve insanlar mut­lu olur. Bu olgun hayata doğru atılan adımların ilki, İslâm'ın kendinde canlandığı ihlâslı müslüman bireyler oluşturmaktır. İnsanlar onu gö­rünce İslâm'ı görmeliler. Onunla ilişkilerinde, İslâm'a inançları artmalı ve ona yönelmelidirler.
 
Rasûlullah'ın (s.a.) davetin başlangıcında yaptığı da buydu. Zira İslâm yolunda attığı ilk adım bizzatihi İslâm'ın canlandığı şahsiyetler ye­tiştirmek olmuştur. Sahabeler, yeryüzünde adeta yürüyen birer Mushaf olmuşlardı. Dünyanın dört köşesine dağıldılar. İnsanlar onları beşeriye­tin mükemmel numuneleri, aynı zamanda eşsiz hayat programının da temsilcileri olarak gördüler. Bu eşsiz metodu ihlâslı mümin fertlerde canlandığını görünce de bölük bölük Allah'ın dinine girmeye başladılar.
 
İnsanlık ve özelliklede müslümanlar bugün hayatın onsuz güzelleşmeyeceği bu örnek insanlara her günkünden daha çok muhtaçtır. Beşe­riyet, günümüzde, insanî değerlerin onsuz yücelemeyeceği ve parlak İslâm gerçeğinin onsuz ortaya çıkamayacağı örnek insana her zaman­kinden daha çok muhtaçtır.
 
Bu eşsiz örnek insanın özellikleri nedir? İşte ileriki sayfalarda oku­yucu bu sorunun cevabını bulacaktır.
 
Allah'tan bu çalışmamı kabul buyurmasını, "mal ve evlâdın fayda vermediği gün" de bana bu çalışmamı azık kılmasını dilerim.( müslümanın şahsiyeti , risale yayınları müslüman şahsiyeti , Muhammed ali haşimi Müslüman şahsiyeti , risale yayınları , ali haşimi müslümanın şahsiyeti )

 
 
Prof. Dr. Muhammed Ali Haşimi
1 Mayıs 1981
 
 
       SONUÇ
  
Daha önceki bölümlerde, İslâm'ın istediği müslüman şahsiyetini ortaya koymaya çalıştık. Bu şahsiyeti, Kur'ân ayetleri ve sahih hadisler şekillendirdi. Müslüman insanın Rabbiyle olan ilişkisi açık­landı. Nefsi, bedeni ve ruhu arasındaki dengenin gerçekleşmesi için başkalarıyla olan sosyal ilişkileri izah edildi. Anne baba, eş, çocuklar, yakın akraba, komşular, kardeş ve dostlar ile toplumunda bulunan her fert ve tabakayla olan ilişkileri, durum ve seviyelerine göre açıklandı.
 
Bunların izahından anlaşıldı ki, İslâm'ın istediği müslüman şahsiyeti, ahlakıyla, ferdî ve sosyal ilişkileriyle eşsiz bir insandır.
 
Yine açıkça ortaya çıktı ki, insanlık uzun tarihi boyunca müslüman insanın Kuran ve sünnetle Rabbani hidayete kavuştuğu ve nail olduğu üstün şahsiyete daha önce şahit olmamıştır.
 
Çünkü İslâm ne Yunanlıların yaptığı gibi insan aklını felsefi bilgi­lerle boğmuş, ne Hindular gibi yoğun ruhaniyet ile meşgul etmiş ve ne de Romalıların yaptığı gibi bedenin riyazi terbiyesiyle insanı yormuş­tur. Bugün olduğu gibi Doğu'da ve Batı'da madde âleminin benimse­diği menfaatçı felsefeyle de insanı yoğurmamıştır. İslâm, insan terbiye ve eğitiminde dengeli ve mütekabil bir program çizmiştir. Bu program hem akıl hem ruh ve hem de bedene gereken önemi vermiştir.  kur'an ve sünnet'e göre müslüman şahsiyeti
 
 
Bu yüzden de şahsiyeti dengeli, olgun ve mütekâmil bir şekilde görünmektedir. Çeşitli arzu, bidat, yanlış mefhum ve sapıklıkların hâkim olduğu ve eksik insanî metodların insanı eğittiği toplumlarda gerçekleşmiş olduğu gibi, bir tarafa aşırı ehemmiyet verirken diğer noktalan ihmal etmemektedir.
 
Bu inceleme sonucu ortaya çıktığı gibi, müslüman şahsiyeti Allah'a itaat eden, yoluna boyun eğmiş", himayesine sığınmış, kaza ve kaderine razı olmuş ve devamlı Rabbinin rızasını gözeten bir şahsiyettir.
 
Bedenine gerekli itinayı ve dış görünümüne lâzım gelen titizliği gösteren dengeli bir şahsiyettir. Bu görünümü yaratan ve melekleri ona secde ettirerek yer ve göktekileri emrine verdiği insana lâyık iç âlemi­ni asla unutmaz. Bilâkis akıl, düşünce, mantık ve her şeyin gerçeğini derin derin akledecek bir düşünce yapısına da itina gösterir. Gerçekle­rin özünü görebilecek ve cevherini anlayacak bir anlayışa sahip olması üzerinde titizlikle durur. İnsanın sadece beden ve akıldan oluşmadığı­nı; bir kalbi, ruhu, nefsi ve bu maddi hayata hâkim olmaya iten arzula­rının bulunduğunu asla unutmaz. Hayır, fazilet ve nuranî merhaleleri katetmek isteyenin arzularının bulunduğu gözden uzak değildir. Bu yüzden de akıl ve beden eğitimiyle nasıl ilgileniyorsa, aynı şekilde özü ile de ruh terbiyesi ile de ilgilenir. kuran ve sünnete göre müslüman şahsiyeti
 
Bu şahsiyet, anneye ve babaya iyi davranarak ve onlara ihsanda bu­lunarak, sonsuz merhamet, kâmil terbiye ve eşsiz vefa ile bir misal teş­kil etmektedir.
 
Eşiyle de aynı şekilde iyi geçinmenin, yumuşak muamelenin ve ka­dının yaratılışındaki ruhî ve maddî özellikleri iyice anlayıp onu idare etmenin bir numunesidir.
 
Çocuklarının mesuliyetini idrak eden bir şahsiyettir. Zira onlara sevgi, şefkat ve merhametle muamele eder. Onların terbiye ve eğiti­minde gafil davranmayarak olgun bir İslâmî şahsiyete sahip olmaları için bu şahsiyete tesir edecek her şeye dikkat eder.