Seçkin Sahabeler El İsabe İbn Hacer El Askalani SAĞLAM

Yaratan Rabbinin adıyla  oku . O, insanı " alak " dan yarattı. Oku, Senin Rabbin en cömert olandır. Alak 1-2
 
            
         MÜTERCİMİN TAKDİMİ
 
Şüphesiz hamd yalnız Allah’a… O’na hamd eder, O’ndan yardım ve mağfiret dileriz. Nefislerimizin şerlerinden, amellerimizin kötülüklerinden Allah’a sığınırız. Allah’ın hidayet verdiğini kimse saptıramaz. O’nun saptırdığını da kimse doğru yola iletemez. Şahadet ederim ki, Allah’tan başka hiçbir ilah yoktur. O, bir ve tektir, O’nun ortayı yoktur. Yine şahadet ederim ki, Muhammed Allah’ın kulu ve Resulü’dür.
 
 “Ey iman edenler! Allah’tan nasıl korkmak gerekirse öyle korkun ve siz ancak Müslümanlar olarak ölünüz.” (Ali İmran; 2/103)
 
“Ey insanlar! Sizi tek bir candan yaratan ve ondan da eşini var eden, her ikisinden birçok erkek ve kadın türeten Rabbinizden korkun. Kendisi adına birbirinizden dileklerde bulunduğunuz. Allah’tan ve akrabalık bağlarını kesmekten de sakının. Şüphesiz Allah üzerinizde tam bir gözetleyicidir.” (Nisa; 4/1)
 
“Ey iman edenler! Allah’tan korkun ve dosdoğru söz söyleyin. O da amellerinizi lehinize olmak üzere düzeltsin, günahlarınızı da mağfiret etsin. Kim Allah’a ve Resulüne itaat ederse büyük bir kurtuluşla kurtulmuş olur.” (Ahzab; 33/70-71)
 
Bundan sonra, şüphesiz sözlerin en güzeli Allah’ın Kelam’ı, yolların en hayırlısı Muhammed (s.a.v)in yoludur. İşlerin en kötüsü sonradan çıkarılanlarıdır. Her sonradan çıkarılan şey bid’attir ve her bid’at sapıklıktır. Her sapıklık ta ateştedir.
Kimlerin sahabi olduklarının tespiti noktasında ilim ehli tarafından birçok çalışma yapılmıştır. Bunlar içerisinde en mühim olanı, ashabın isimlerini, terceme-i hallerinin ve rivayette tek kaldıkları hadisleri gösterebilmek için müstakil olarak telif edilen “Tabakat” eserleridir. Bu sahada ilk defa müstakil eser veren kişi ise Muhammed b. İsmail er-Buhari’dir. Zamanla bu alanda geniş hacimli eserler vücut olmuştur. Sonrakiler, öncekilerin eserlerinin ikmal etmiştir. Muahhar muhaddislerden İbn Abdi”l-Berr’in, el-İstiab’ında 3500, ibn-ul Esir’in “Usda’l-Ğabe”sinde 7554, İbn Hacer el-Askalani’nin “el-İsabe”sinde ise 12279 sahabi mevcuttur. Ne var ki bu rakamlar ashabın tamamına nispetle oldukça azdır. Çünkü ashabın tamamı ile alakalı 40 ila 120 bin arasında farklı rakamlar rivayet edilmektedir. Fakat Tabakat müelliflarinin gayretli çalışmalarıyla Allah Resulü (s.a.v) den tek bir tane de olsa hadis rivayet eden hiçbir sahabinin terceme-i hali ihmal edilmemiştir.
 
Hadis alimleri binbir meşakkate göğüs gerip kimin sahabe olduğunu tespit ettiler ve eserlerinden gösterdiler. Öncelikli gayeleri ise, Reten el-Hindi gibi yalanda şöhret bulanların hezeyanlarını, sahabe kisvesi altında Allah Rasulü (s.a.v)e isnat etmelerine mani olmaktı.
Bir kimsenin sahabe olduğu şu esaslardan biriyle tespit edilmiştir:

Tevatür Yolu: Yalan üzerine birleşmeleri adeten mümkün olmayan bir cemaatin kendilerinden önceki bir başka cemaatten yaptığı nakille kişinin sahabe olduğunu rivayet etmesidir. Bu, usuller içerisinde en kamil olanıdır.
İstifaza Yolu: Kişinin sahabe olduğu tevatür derecesine ulaşmayan bir şöhretle bilinebilir.
 
Şehadet yolu: “Şahs-ı vahidin tezkiyesi makbuldür” kaidesinden hareketle herhangi bir sahabi veya tabiinin “falancanın Resulullah (s.a.v) ile musahabesi vardır” demesi ile de kişinin sahabi olduğu tesbit edilebilir. Mesela Ömer (r.a)ın hilafet devrinde Ebu Musa el-Eş’ari (r.a) komutasındaki askerler içerisinde yer alan Hümeme b. Ebi Hümeme ed-Devsi, Isfehan’da ishal hastalığından vefat etmişti. Ebu Musa el-Eş’ari, Hümeme hakkında;
“Vallahi Peygamber (s.a.v)den Humeme’nin şehit olacağını işitmiştim.” Dedi. Bu ifadeden Hümeme’nin (r.a)ın sahabi olduğu anlaşılmıştır.
 
İkrar Yolu: Kişinin adaletinin Sübutu ve Allah Resulü Sallallahu aleyhi ve sellem ile aynı zamanda yaşama imkanının mevcudiyeti aşikar olur, sonrada sahabi olduğu tarafından itiraf edilirse ikrarı kabul edilir. Yani bu durumdaki bir kişinin sahabi olduğuna hükmedilir. Buna örnek olarak Usame b. Umeyr (r.a):
 
“Biz Huneyn günü Resulullah (s.a.v) ile beraberken yağmura yakalandık.” demiştir. İmam Buhari onun hakkında “Sahabidir” demiş ve hadislerini sünen sahipleri, Ahmed, Ebu Avane, İbn Huzeyme, İbn Hibban ve hakim sahihlerinde rivayet etmişlerdir.
İkrarın kabul edilebilmesi için kişinin en geç hicri 110 tarihinde vefat etmesi gerekir. Çünkü sahabe asrı hicri 110’da son bulmaktadır. Bu tarihin tespiti, vefatından bir ay önce Resululah (s.a.v)in;
“İşte bu geceyi görüyorsunuz ya bundan sonra geçecek yüz senenin başında bu gün yeryüzünde olanlardan hiç kimse kalmayacaktır,” hadisinden hareketle belirlenmiştir.
 
Sahabelerin hal tercemeleri hakkında en fazla sahabe ismi zikreden eser şüphesiz Hafız İbn Hacer  el-Askalani’nin el-İsabe fi Temyizi’s-Sahabe adlı eseridir. Bu muhtasar çalışmamda el-İsabe adlı eserde geçen sahabelerin en meşhurlarından ve kendilerinden en çok rivayet edilen sahabelerden seçme yaptım. Bu konuda Hafız İbn Hibban’ın Tarihu’s-Sahabi, İbn Hazm’ın Cevamiu’s-Siyra gibi eserlerden faydalanarak, seçeceğim sahabelerin ismini tespit ettim. Sonra da tespit etiğim bu isimlerin hal tercemelerini, el isabe’den terceme ederek ekledim. Yer yer faydalı gördüğüm notlarla, İbn Kuteybe’nin el-Maarif adlı eserinden hal tercemesi verilen sahabeleri de dipnot olarak ekledim. Yer yer faydalı gördüğüm notlarla, İbn Kuteybe’nin el-Maarif adlı eserinde hal tercemesi verilen sahabeleri de dipnot olarak ekledim. Çalışmamın giriş kısmında sahabenin tarifi ve dindeki yeri hususunda önemli açıklamalar ekledim.
 
Allah Azze ve Celle’den bu çalışmayı hayırlara vesile kılmasını dilerim. Muvaffak olan Allah’tır. ( Seçkin Sahabeler El İsabe, İbn Hacer El Askalani, Seyfullah Erdoğmuş, Sağlam Yayınevi )
 
Seyfullah Erdoğmuş         





Sağlam Yayınları , İbn Hacer El Askalani tarafından yazılan Seçkin Sahabeler El İsabe adlı kitabı incele diniz.