Kitap Delailül Hayrat ve Tercümesi
Yazar Muhammed b. Süleyman el-Cezûlî
Tercüme Prof. Dr. M. Sadi Çöğenli
Yayınevi Huzur Yayınevi
Kağıt Cilt Sarı Şamua - Ciltli
Sayfa Ebat 215 sayfa - 14.5x24 cm
Yayın Bilgisayar hatlı, iri yazılı, kolay okunuşlu, renkli,
Ürün Kodu 043
Süleyman el Cezuli tarafından yazılan Delailül hayrat adlı dua ve salavatı şerifeler kitabı nı incelemektesiniz.
Delailül hayrat ve tercümesi kitabı hakkında yorumları okuyup kitabın konusu, özeti, fiyatı, satış şartları hakkında bilgiyi geniş bir şekilde edinebilirsiniz.
Yaratan Rabbinin adıyla
oku . O, insanı " alak " dan yarattı.
Oku, Senin Rabbin en cömert olandır. Alak 1-2
TAKDİM
"Elhamdü lillâhi rabbi'l-âlemîn, ve's-salâtü ve's-selâmü alâ resûlinâ muhammedin ve alââlihî ve ashâbihî ecmeîn." diyerek Allah (c.c.)'a hamd ve Peygamberi Muhammed (s.a.v.)'e, âl ve ashabına salat ve selamdan sonra; bu salat ve selamların önemini belirten Ahzab Sûresinin 56. âyet-i kerimesinde Cenab-ı Allah şöyle buyurmaktadır:
"Şüphesiz Allah ve melekleri Peygamber'e salât etmektedirler. Ey iman edenler! Siz de ona salât ve teslimiyetle selâm veriniz." Tabi ki burada Allah (cc)'ın salâtı, Nebisini rahmetine mazhar etmesi, onun şanını yüceltmesidir.
Peygamber (s.a.v.) de:
"Şüphesiz insanların bana en yakın olanı, bana en çok salât getirenleridir." buyurmuştur.
Şâzeliyye tarikatının Cezûliyye kolunun kurucusu olan
Şeyh Cezûlî (k.s),
hadis kitaplarında bilinen salavât ile ulemâ-i kiramın ve meşâyıhın dillerinden düşürmedikleri salavât-ışerifleri toplamıştır. Bu
salavât-ışerifleri sırf Şâzeliyye mensupları değil, diğer tarikat mensupları ve hatta bir tarikata mensup olmayan Müslümanlar dahi bunun faziletine inanarak düzenli bir biçimde okumuşlardır.
Bizler de bu
Delâil-i Şerifteki salavât, dua ve esmaları okumaya devam etmekle büyük ihsan ve nimet, büyük sevaplar ile iki dünya saadetine mazhar olalım; musibetlerden ve sıkıntılardan kurtulalım ve umduklarımıza nail olalım.
Şunu da belirtelim ki,
Delâil-i Şerifin baş kısmına koyduğumuz Başlama Duası, Esmâü'l- Hüsna ve sonundaki hatim duası Delâil-i Şerifin metninden değildir. Bu duaların buraya ilavesi, aşağıda izah edeceğimiz düzen içinde okunması ile çok sevap kazanma amacına yöneliktir. Yoksa bunlar
Delâil'dendir deyip,
Delâil hususunda
okunması mutlaka lazımdır, demek değildir. Cezûlî (k.s.), insanların meşguliyetlerini düşünerek
Delâil'i salavâtlarla sınırlı tutup, Efendimiz (s.a.v.)'in: "Kim sayarsa (bir rivayete göre ezberlerse) cennete girer" müjdesine rağmen Esmaü'l-Hüsna'yı dahi buraya koymamıştır. Bu
kitap salavât-ı şerifleri ve dolayısıyla Peygamberimiz (s.a.v.)'i ta'zim içermesi nedeniyle Esmâü'n-Nebi'yi ( Peygamberimiz'in 201 ism-i şerifini)’de koymuştur.
Vakti dar olanlar bu
duaları, Esmâü'l-Hüsna ve Esmâü'n-Nebi'yi okumayıp birinci günün hizbinden başlayabilir. Fakat vakti olanların aşağıda gösterilen düzen içinde dualar ve esmalarla okumaları daha uygun ve daha faziletlidir.
Delâil-i Şerif dört tertip üzere okunur. İki günde bir, üç günde bir, dört günde bir, yedi günde bir. Bu dört tertipten birini vird edinen Pazartesi günü kıraate başlar.
Delâil-i Şerifi okumaya iftitah (başlama) duası ile başlanır. Bu duadan önce, üç defa "Estağfirullahe'l- azîmellezî..." diyerek istiğfar eder; sonra üç defa : "Sübhanallahi ve'l-hamdülilahi..." der; sonra üç defa : "Hasbünallahu ve nı'me'l- vekil" der ve Eûzü-Besmele okur ve ardından üç defa İhlas Sûresini ve birer defa Felak ve Nas Sûrelerini okur. Ardından bir defa Fatiha Sûresini okur. Sûreleri Besmele ile birlikte okur.
Daha sonra Esmâü'l-Hüsna'yı her isimde "celle şânühû" ile birlikte zikreder ve sonunda "celle celâlühû cellet azametüke ve lâ ilahe ğayruhû"der. Sonra Esmâü'n-Nebi'yi yani Efendimiz (s.a.v.)'in isimlerini okur.
Efendimiz (s.a.v.)'in isimleri "Muhammedün sallallahü aleyhi ve selem, Ahmedün sallallahü aleyhi ve selem, Hâmidün sallallahü aleyhi ve selem..." diye sonuna kadar ta'zim ile okunmalıdır. Meşhur olan bu okunuştur. Lâkin rahmetli meşayıhtan kimileri Resûlullah (s.a.v.) Efendimiz'e her isminin önünde ve sonunda: "Allâhümme sallı ve sellim alâ menismühû Muhammedün sallallahü aleyhi ve selem, "Allâhümme salli ve sellim alâ menismühû Ahmedün sallallahü aleyhi ve selem, "Allâhümme salli ve sellim alâ menismühû Hâmidün sallallahü aleyhi ve selem..." şeklinde salât-ü selam okunmalıdır, demişlerdir. Bu daha efdaldir. İlk baştaki esmâi şerifede "Allâhümme salli ve sellim alâ menismühû" kısmı okunup, diğerlerinde okunmayabilir. "Allâhümme salli ve sellim alâ menismühû Muhammedün sallallahü aleyhi ve selem, Ahmedün sallallahü aleyhi ve selem, Hâmidün sallallahü aleyhi ve selem..." şeklinde. Böylece Esmâü'n-Nebi sonuna kadar oku nup tamamlanmış olur. Sonra birinci hizbin başından başlayarak sonuna kadar okunur.
Bu yukarıdaki duaları ve esmaları isterse her gün okuyacağı hiziblerin başında, isterse her hatmi bitirdikten sonra okur.
Haftada bir hatmetmek isteyen Pazertesi günü birinci hizibten okumaya başlar. Her gün bir hizbi tamamlar. Pazar günü Pazar hizbini (yedinci hizbi) bitirir. Pazartesi sekizinci hizbi okur, hatim duasını yapar. Tekrar baştan başlar, birinci hizbi tamamlar. Böylece hem hatim, hem başlama sevabı almış olur.
Huzur Yayınevi
Ebu Abdillah Muhammed b. Süleyman el-CEZÛLİ (Ölümü hicri 870/ Miladi 1465)*
Fas'ın güneyinde bulunan Sus vadisinin CEZÛLE (CÜZÛLE) bölgesindeki Simlal köyünde doğdu. 0 dönemde Güney Fas ve bölgenin ilim merkezi olan Merakeş, Portekiz tehdidi altında bulunduğundan Fas şehrine giderek memleketinde başladığı tahsilini orada sürdürdü. Cezûli Fas'ta bugün Karaviyyin Camii'nin yanında bulunan Medresetü's-Saffarin'de dil ve din ilimlerini tahsil etti. Sonraki dönemlerde Şazeliyye tarikatının çok önemli temsilcilerinden biri durumuna gelecek olan Şeyh Ahmed ez-Zerruk ile muhtemelen burada tanıştı. Daha sonra memleketine dönen Cezûli, burada iki kabile arasında çıkan çatışmada öldürülen bir kişinin katilinin tespit edilememesi yüzünden tekrar çatışma noktasına gelen kabileleri uzlaştırmak üzere söz konusu kişiyi öldürme suçunu kendisi üstlenince gelenekler gereği kabile sınırları dışına çıkarıldı. Bunun üzerine önce Tanca'ya, ardından Mekke, Medine ve Kudüs'e gitti. Kırk yıl sonra Fas'a döndü. Bugün Kazablanka şehrinin yakınlarında küçük bir kasaba olan Aynülfıtr'da (Azemmur) bulunan Beni Amgar Zaviyesi şeyhi Ebu Abdillah Muhammed eş-Şerif vasıtasıyla Şazeliyye tarikatına girdi. Meşhur virdi Delail'ü-Hayrat'ı bu yıllarda tertib etti. Daha sonra on dört yıl süren bir inziva hayatı yaşadı. Halvetten çıktıktan sonra yerleştiği Asfi'de çevresinde 10.000'in üzerinde mürit toplandı. Müritlerinin hızla artmasından endişe eden Sus bölgesi valisi tarafından isyana sebep olabileceği gerekçesiyle Asfi'den sürüldü. Bir çok müridiyle birlikte Şeyzame bölgesine giderek Efuğal köyüne yerleşti. 16 Rebiül'l-evvel 870'te (6 Kasım 1465) sabah namazını kılarken secdede vefat etti ve burada yaptırmış olduğu camiye defnedildi. Vefat tarihi olarak bazı kaynaklarda 869 (1464), 872 (1467) ve 875 (1470) yılları da gösterilmektedir. Yetmiş yedi sene sonra el-
* İSAM cilt 9, s.113-114; cilt 7, S.515-516; et-Tarifü'ş-Şümuli bi'l-imami'l-cüzuli, Ab-dülmüğis b.seyyidi Muhammed el-Mustafa Besir, Mektebetü'l-ahbab 1426/2005; el-Envarü'l-lamiatfi'l-kelam ala delaili'l-hayrat, seyyidi ebi Zeyd Abdurrahman b. Muhammed el-Fasi, Darü'l-kütübi'l-ilmiyye 2010.
Â'rec (topal) lakaplı Sultan Ebu'l-Abbâs Ahmed, Merâkeş'e girince
Cezûlî'nin naaşını aynı yerde medfun bulunan babasının cesedi ile birlikte Merâkeş'teki bir türbeye nakletti.
Merâkeş'e nakledilmek için Efuğal'daki kabri açıldığında
Cezûlî'nin cesedi defnedildiği zamanki gibi tazeydi. Toprak ona hiçbir zarar vermemiş, geçen zaman, cesedinde bir değişikliğe yol açmamıştı. Saç ve sakalları öldüğü gündeki gibiydi. Kabrinin başında bulunanlardan biri parmağıyla vücuduna dokunduğunda sanki hayatta imiş gibi derinin altındaki kanın dağıldığını, parmağını çekince de kanın tekrar toplandığını görmüştü. Onun Merâkeş'teki kabri üzerinde şu anda büyük bir türbe inşa edilmiştir. Kalabalıklar halinde insanlar, türbesini ziyaret etmekte ve kabri başında
Delâilü'l-Hayrât okumaktadırlar.
ESERLERİ:
Muhammed b. Süleyman el-Cezûlî, arkasında hacimli eserler bırakmış bir kimse değildir. Bize kadar ulaşan az sayıda eserini iki kısım halinde ele alacağız:
- Evrâd ve hizibleri
- Risaleleri
Evrâd ve hizib olarak bilinen üçönemli eseri vardır: 1.
Hizbü'l-felâh, 2. Hizbu'l-Cezûlî, 3. En meşhur olan ve günümüzde de birçok kimse tarafından vird olarak okunan
Delâilü'l-hayrât adlı eserleridir. Risaleleri ise çok hacimli değillerdir. Faslı akademisyen Dr. Hasan Cellâb 1992 yılında Merâkeş'te yaptığı bir çalışmayla Cezûlî'nin bütün risale ve makalelerini tahkikli olarak neşretmiştir.
Delâilü'l-hayrât
Türkler arasında daha çok
Delail-i Şerif, Delail-i Hayrat ve
Delail diye bilinen risalenin tam adı
Delailü'l-hayrat ve şevariku'l-envar fi zikri's-salat ale'n-nebiyyi'l-muhtar'dır. Şazeliyye tarikatının
Cezûliyye kolunun kurucusu olan Şeyh
Cezûlî'nin bu risalesi müridleri arasında bir tarikat evradı olarak çok okunmuş ve dolayısıyla çok sayıda istinsah edilmiştir. Eserin nüshaları arasında bazı farklar görüldüğünden
Cezûlî'nin müridi ve halifesi Ebu
Abdullah es-Sehli farklılık gösteren nüshaları düzenleyerek vefatından sekiz yıl önce şeyhine sunmuş, şeyh de bu fazlalıkların bir bölümünü Delail metnine dahil etmiştir. Delail'in bu tür nüshalarına "Nüsha-i dahiliyye-i Sehliyye", satırların dışına kaydettiği fark ve fazlalıkları ihtiva eden nüshalarına ise" Nüsha-i hariciyye-i Sehliyye" adı verilmiştir. Delail'in Sehli tertibi olmayan nüshaları da mutemet olan ve olmayan diye ikiye ayrılır. Mutemet olanların satır içine yazılanına "Mu'temede-i dahiliyye", satır dışına yazılanına "Mu'temede-i hariciyye" denir. Mutemet olmayanlar ise daima satır dışına yazılır. Bu farklar "sin", "ğayın" ve "mim" harfleriyle gösterilir. Bu durum eserin metnine verilen değeri açık bir şekilde göstermektedir.
Delail'i sadece Cezûliyye veya Şazeliyye mensupları değil, diğer tarikat mensupları, hatta bir tarikata bağlı olmayan Müslümanlar dahi faziletine inanarak düzenli bir biçimde okumuşlardır. Önsözünde, salavatı belli zamanlarda düzenli bir şekilde okuyanların çok sevap kazanacakları, Hz. Peygamber'in şefaatine nail olacakları, günahlarının affedileceği, kötü huyları terk edip iyi huylar edinecekleri, maddi ihtiyaçlarının karşılanacağı ve dünya işlerinin düzeleceği belirtilmiştir.
Delail'in yazılış sebebini anlatan bir menkıbeye göre keramet sahibi bir kız çocuğu, Cezûli'ye bu mertebeye Hz. Peygamber'e salavat okuyarak ulaştığını söylemiş, ancak onun ısrarına rağmen bu salavatın metnini kendisine söylemeyip belli salavatların içinde bulunduğunu ifade etmiş, bunun üzerine Cezûli bütün meşhur salavatları derleyip kıza göstermiş, kız da söz konusu salavatın bu derlemede birkaç defa geçtiğini bildirmiştir. Diğer bir menkıbeye göre ise Cezûli 'nin bu eseri yazmasına keramet sahibi olan hanımı sebep olmuştur.
Delail okumak için izin almak gerekmez, ancak eserin -ilmi gelenekte olduğu gibi- önemini vurgulamak için icazet geleneği vardır. Bu geleneğe örnek olmak üzere Sultan Mehmed Reşad'a verilen icazetin orijinalini de kitaba dercettik.
DELAİLİ ŞERİFİ OKUMA ADABI:
Delail-i Şerifi iki günde, üç günde, dört günde veya haftada bir defa olmak üzere dört tertip üzere okunur.
İki günde bir okumanın tarifi:
1. gün: Birinci pazartesi hizbinden başlanır (s 47), İkinci yarının başlangıcı bölümüne kadar (s 119) okunur.
2. gün: İkinci yarının başlangıcından başlanır (s 119), kitabın sonuna kadar okunur.
Üç günde bir okumanın tarifi:
1. gün: Birinci pazartesi hizbinden başlanır (s 47), İkinci üçte birin başlangıcı bölümüne kadar (s 96) okunur.
2. gün: İkinci üçte birin başlangıcından başlanır (s 96), üçüncüüçte birin başlangıcı bölümüne kadar (s 150) okunur.
3. gün: Üçüncüüçte birin başlangıcından başlanır (s 150), kitabın sonuna kadar okunur.
Dört günde bir okumanın tarifi:
1. gün: Birinci pazartesi hizbinden başlanır (s 47), İkinci dörtte birin başlangıcı bölümüne kadar (s 84) okunur.
2. gün: İkinci dörtte birin başlangıcından başlanır (s 84), üçüncü dörtte birin başlangıcı bölümüne kadar (s 119) okunur.
3. gün: Üçüncü dörtte birin başlangıcından başlanır (s 119), dördüncü dörtte birin başlangıcı bölümüne kadar (s 161) okunur.
4. gün: Dördüncü dörtte birin başlangıcından başlanır (s 161), kitabın sonuna kadar okunur.
Haftada bir okumanın tarifi:
1. gün: Birinci hizib Pazartesi (s 47-64)
2. gün: İkinci hizib Salı (s 65-85)
3. gün: Üçüncü hizib Çarşamba (s 86-104)
4. gün: Dördüncü hizib Perşembe (s 105-124)
5. gün: Beşinci hizib Cuma (s 125-147)
6. gün: Altıncı hizib Cumartesi (s 148-168)
7. gün: Yedinci hizib Pazar (s 169-189)
1. gün: Sekizinci hizib Pazartesi (s 190-198+47-64)
Eserin Baskıları ve Şerhleri:
Delâilü'l-hayrât adlı eserin pek çok yazma nüshası vardır. Bu yazmaların, dünyanın pek çok kütüphanesinde olduğu bilinmektedir. Kuzey Afrika ve Anadolu'da büyük rağbet gören
Delâil'in, Mısır ve İstanbul'da onlarca baskısı yapılmıştır. Hatta Petersburg'da yapılmış bir baskısı da bulunmaktadır (1258/1842). Ünlü Osmanlı hattatları tarafından yazılmış el yazma nüshaların bir çoğu basılmıştır. Ayrıca tesbit edilememiş hayli taşbasması nüshalarının bulunduğu zikredilmektedir. Şeyh Hasan el-Adevî'nin
Bülûğu'l-meserrât alâ delâili'l-hayrât; ayrıca güzel bir şerh olan Muham-med Mehdî el-Fâsî'nin (ö. 1052/1642)
Metâliu'l-meserrât bi celâi delâili'l-hayrât adlı Arapça şerhleri basılmıştır. Çokça şerhi yapılan
Delâifm en meşhur şerhi el-Fâsî'ninkidir.
Delâilü'l-hayrât'a Osmanlı uleması tarafından pek çok Arapça ve
Türkçe şerh de yazılmıştır*. Bunlardan meşhur Mir'atü'l-usul muhaşşisi İzmiri lakabıyla meşhur Mehmed b.Veli b. Resul'un"
Isticlabü'l-meserrat bi şerhi delaili'l-hayraf isimli çok kıymetli şerhi ise maalesef henüz basılmamıştır. Özellikle Karadâvutzâde Mehmet Efendi'nin (ö.l 170/1756) yaptığı Türkçe
"Tevfîku muvaffiki'l-hayrât fîîzâhi meânî delâili'l-hayrât" adını taşıyan eser birçok defa basılmıştır. Memleketimizde bu şerh köylere kadar yayılmıştır. Şeyh Hulusi Mustafa b. Muhammed tarafından yapılan
Türkçe tercüme de çok önemlidir. Bu eseri hazırlarken
Bülûğu'l-meserrât, Metâliu'l-meserrât, Isticlabü'l-meserrat, Karadâvutzâde Mehmet Efendi'nin yaptığı Türkçe
Tevfîku muvaffiki'l-hayrât ve Şeyh Hulusi Mustafa b. Muhammed tarafından yapılan
Türkçe tercümeden gerek metin tesisinde ve gerek
tercümede çokça istifade ettim. Arapça metindeki salat ü selam numaralarını Karadâvutzâde'den istifade ederek numaralandırdım. Ayrıca
Delâil'in Arapça metnini Nuh Hamim Keler tarafından Amman'da Darü'l-feth li'd-dirasat ve'n-neşr yayınevince 1428/2008 tarihlerinde doksan beş nüshayla karşılaştırılarak neşredilen nüshayla da karşılaştırdım. Bütün bunları yaparken asıl maksadım, her hafta
Delail'i hatmeden muhterem pederim Hacı Hafız Halis Çögenli, Huzur yayınevi sahibi Faruk Sağlam, muhterem pederleri Alaaddin Sağlam ve yayına hazırlayan aciz kul M. Sadi Çögenli'nin Peygamber Efendimiz'in şefaatine nailiyet ümididir.
Erzurum 2012
*
Delail'e yapılan tüm
şerhler için bakınız: et-Tarifü'ş-şümuli bi'l-imami'l-cüzuli s 95-100; el-Envarü'l-lamiat fi'l-kelam ala
delaili'l-hayrat s 23-25. ( delailül hayrat kitap , delailül hayrat , delailül hayrat kitabı , huzur yayın , delailül hayrat fiyat , delailül hayrat tercümesi , delaili hayrat salavatı şerifeler , süleyman el cezuli salavatı şerif kitabı )
Süleyman el Cezuli tarafından yazılan
Delailül hayrat tercümesi adlı dua ve salavatı şerifeler
kitabı nı incele diniz.