Fıkhus Sünne, Ayet ve Hadislerle İslam Hukuku 2 Cilt Takım

"Anlaşamadığınız herhangi bir şey hak­kında hüküm Allah'a aittir. "(Şûra: 10) Bunun sebebi, Kur'ân-ı Kerîm'in din'i açık­lamış olmasıdır.
 
"Sana bu hitabı, her şeyi beyan etmek için ve bir hidayet, bir rahmet, müminlere de bir müjde olarak peyderpey gönderdik. "(Nahl: 89)
 
"Biz o ki­tapta hiç bir şeyi noksan bırakmadık." (En'am: 38) Bu hususu amelî sünnet de açıklamıştır:
 
"Ey Rasûlüm! Sana da Kur'an'ı in­dirdik ki, kendilerine indirileni insanlara anlatasam. "(Nahl: 44) "Gerçekten biz kita­bı sana hak olarak indirdik ki, insanlar arasında Allah'ın sana gösterdiği şekilde hü­küm veresin." (Nahl: 89) Bununla Allah'ın emri tamam oldu ve İslâm'ın esasları açıklığa kavuştu.
 
"Bugün sizin için dininizi kemâle erdirdim, üzerinizdeki nimetimi tamamladım ve size din olarak islam'ı seçtim. "(Mâide: 3)
 
Dinî meseleler bu kaideler üzerine bina edildiği, hakem olması için başvuru­lacak asıl merci belli olduğu müddetçe ihtilâfın anlamı ve yeri yoktur.
 
"Rabbin hakkı için, onlar, aralarında çekiştikleri şeylerde seni hakem yapıp son­ra da verdiğin hükümden nefisleri hiç bir darlık duymadan tam bir teslimiyetle bo­yun eğmedikçe îman etmiş olmazlar. "(Nisa: 65)
 
Ashab ve hayırla anılan ashaba tâbi nesiller bu kaidelerin ışığı altında yürü­müşlerdir. Farklı müracaat kaynakları ve bazısının bildiğini diğer bazısının bil­memesi gibi bir kaç mesele dışında, aralarında ihtilaf olmamıştır.
 
Dört mezhep imamlarına gelince; bunlar da öncekilerin çığırına girmişlerdir. Yalnız, bazısı -Hicaz bölgesi gibi- sünnete daha yakındı, hadis bilenler ve hadis ri­vayet edenler çoğunluktaydı; bazısı ise -İraklılar gibi- rey taraftarıydılar, çünkü vahyin doğduğu yerden uzak olmaları sebebiyle hadis hafızları azdı. Bu imamlar olanca gayretleriyle insanlara dinlerini öğretmeye ve onları hidayete erdirmeye çalıştılar. Onlar kendilerinin taklit edilmesini nehyederek şöyle diyorlardı:
 
"Bizim delilimizi bilmeden bir kimsenin sözümüzü söylemesi caiz değildir." Mez­heplerinin "sahih hadis" olduğunu açıkça belirtmişlerdi. Çünkü maksatları, Ra-sûlüllah (s.a.v) gibi masum kabul edilip taklid edilmek değil, bilakis insanlara, Allah'ın hükümlerini anlamada yardımcı olmaktı.
 
Ancak, sonraki insanların gayretleri gevşedi, azimleri zayıfladı. Onlarda hika­ye ve taklid huyu harekete geçti. Her topluluk kendi mezhebinin muayyen görü­şüyle yetinerek onun etrafında dönüp durmaya ve taassupla onu savunmaya baş­ladı; onun zaferi için bütün kuvvetini kullanmaya ve imamının görüşünü Allah'ın sözü mertebesine çıkarmaya çalıştı. İmamının verdiği fetvaya ters düşen bir me­sele hakında, kendisini fetva vermeye yetkili görmedi. İmamlara güvenme o de­receye ulaştı ki, hatta Kerhi; "eshâbımızın (mezheb alimlerimizin) görüşüne ters düşen bir âyet ve hadis ya mensuhtur veya te'vîl edilmiştir," demiştir.
 
Mezhebleri taklid ve taassub sebebiyle ümmet, Kur'ân ve Sünnet'in hidayet yo­lunu kaybetti. "Ictihad kapısı kapalıdır" sözü ortaya çıkarak, şeriat, fukahâmn sözleri; fukâhânın sözleri de şeriat kabul edildi. Fukahâ'nın sözlerinden çıkanlar, sözlerine güvenilmeyen, fetvaları geçerli olmayan bidatçılar olarak kabul edildi. Bu yanlış ruhun yayılmasına, iktidar sahiplerinin ve zenginlerin yaptırdıkları medreseler ve bu medreselerde bir mezheb veya belli mezhebler üzerine yapılan tedrisât da yardım etti. Bu durum, kendileri için tâyin edilen maaşları korumak endişesiyle ictihaddan yüz çevirmeye ve mezheblere taassupla bağlanmaya sebep oldu.
 
Ebû Zura'a, hocası Bulkinî'ye: "Şeyh Takiyyuddin Sübkî ictihad araçlarını mü­kemmelleştirmişken niçin içtihadı ihmal etti?" diye sorunca Bulkînî sustu. Ebû Zura'a şöyle dedi: "Bence ictihaddan kaçmışları, dört mezheb üzere olan fakihle-re verilen görevler sebebiyledir. Çünkü bu mezheplerden çıkanlar makama nail olamayacaklardır; hüküm verme hakkından mahrum kalacaklar, insanlar onlara fetva sormaktan sakınacaklar ve onlara bidatçı diyecekler." Bunun üzerine Bulkî­nî güldü; bu konuda onu haklı buldu.
 
Taklide bağlanıp, Kitab ve Sünnet'in rehberliğini kaybettikten sonra, "İçtihad kapısı kapalıdır" sözüyle Ümmet-i Muhammed en büyük belâlara uğrayarak Ra-sûlüllah (s.a.v)'in sakındırmış olduğu keler yuvasına¹⁰ girdi. Bu taklidin sonucu olarak, ümmet grup ve hiziplere ayrıldı. Hatta onlar, Hanefi bir müslümanla Şâ-fî'i bir müslümamn evlenmesinde ihtilafa düştüler. Bazıları; "sahih olmaz, çünkü Şâfî'iler imanlarında şüphe içindedirler" derken, (Şâfi'îlerce 'inşaallah ben mü'minim' demek caiz olduğu için...) diğer bazıları da, "gayri müslimle evlenmenin ca­iz olmasına kıyasen caiz olur" demişlerdir. Yine bu taklidciliğin eseri olarak bi­datler yayıldı, sünnet'in izleri gizlendi. Aklî hareket öldürülerek fikrî heyecan durduruldu. Ümmetin şahsiyetini zayıflatacak biçimde, ilmî bağımsızlık kaybol­du. Böylece ümmete, kurtarıcı bir hayatı kaybettirerek gelişmesini ve ayağa kalkmasını engellediler. Yabancılar, bununla bir gedik bularak islâm'ın özüne nüfuz etmeye başladılar. Seneler geçti, asırlar bitti. Allahu Teâlâ, bu ümmete, her zaman dinini ihya edecek, onları uykularından uyandıracak ve doğru yöne çevirecek ki­şiler gönderdi. Fakat bu kişiler, onları ikaz etmeye devam etlikçe, onlar bulun­dukları bale tekrar dönüyor veya daha da şiddetleniyorlardı. Sonuç olarak, Al­lah'ın, bütün insanların hayatını kendisiyle tanzim ettiği, dünya ve ahiret hayat­ları için bir kanun kıldığı İslâm nizâmı, örneği görülmemiş bir dereceye düştü, çok derin bir çukura girmiş oldu. İslâm teşrii ile uğraşmak; aklı ve kalbi, bazan da zamanı öldürme olarak telakki edildi. Artık İslâm teşrii Allah'ın dinini ifade et­mez, insan hayatım tanzim etmez duruma düştü.
 
İşte, son fakihlerden birinin yazdığı bir misal: "tbni Arefe, icâre'yi tarif ederek şöyle dedi: 'Gemi ve hayvan dışında, kendinden doğan makul bir karşılığı olma­dan, o karşılığın bâzısı, menfaatin bâzısına denk gelecek şekilde olmayan ve nak­li mümkün olmayan menfaatin satılmasıdır.' Öğrencilerinden birisi hocasına iti­raz ederek, buradaki "bâzı" kelimesinin, tarifin kısa olması kuralına ters düştü­ğünü, zikredilmesinde de zaruret olmadığını söyleyince, hocası iki gün düşün­dükten sonra, "bazı" kelimesinin tarifte bir anlamı olmadığına karar verdi."
 
işte şer'î meseleler bu noktada kaldı. Âlimler, metinlerden başka bir şey orta­ya koyamaz oldular. Haşiyelerden, haşiyelerdeki farazî soru ve itirazlardan, bil­mecelerden ve bunlar üzerine yazılan takrirlerden başka birşey bilemez oldular. Nihayet, Avrupa, eliyle Şark'ın başına vurmaya, ayağıyla da tekmelemeye başladı. Bu darbelerle uyanması ve sagına-soluna dönerek kendine gelmesi gerekirken, o, durmadan yürüyen hayatın gerisinde kaldı;,yürüyen kafilenin karşısında oturma­ya devam etti. Halbuki o, kendini, tamamı hayat, kuvvet ve gelişme olan yeni bir âlemin önünde bulmaktaydı. Gördüğü şey onu korkuttu: Tanık olduğu durum ise şaşkına çevirdi. Tarihini inkâr edip ecdadına karşı gelen, din ve âdetlerim unutanlar şöyle bağırdılar: "Ey şarklılar! îşte Avrupa! Onların yoluna girin. İyi ve kötü işlerde, iman ve küfürde, acı ve tatlı herşeyde onları taklid edin!" O zama­na kadar vaziyete aldırış etmeyenler, cevap olarak "la havle" ve "innâ lillâh" ke­limelerini tekrarlamakla yetinip, kendi içlerine kapanarak evlerine çekildiler.

Bu durum, böyle gafillerin elinde, İslâm'ın, yükselme yoluna giremeyeceği ve zaman­la yanşamayacağı şeklindeki yanlış kanaate dair diğer bir delil oldu. Yabancı kül­türler; dinine, örf ve adetleri zil olmasına rağmen Doğu'nun hayatını kunlrol eder hale geldi. Avrupa kültürü, evlere, sokak ve caddelere, okul ve üniversitelere ka­dar saldırıya geçti. Her bölgeden takviyeler alarak galibiyetler elde etmeye başla­dı. Doğu, az kalsın dinini ve âdetlerini unutacak hale geldi. Geçmiş ile arasında­ki bağları kopardı. Ancak, yeryüzü, Allah'ın yoluna hüccetle çağıranlardan hiç bir zaman uzak kalmamıştır, islâm davetçileri, Batı'ya aklanan bu kimseleri uyandır­maya başladılar: "Tedbirlerinizi alın, onların propagandalarından sakının. Muhakkak ki, Batılıların bozuk ahlâkı, onları kötü bir sonuca ulaştıracaktır. Yaradı­lışlarını sağlam bir imanla, tabiatlarını yüksek bir ahlak örneği ile düzeltmedikle­ri sürece, Batılıların sahip oldukları ilim yakında harab olup bozulacak, medeni­yetleri aıeşe dönüşerek onları yutacak ve üzerlerine son hükmü geçerli kılacak­tır:
 
"Ey Muhammedi Rabbinin, hiç bir memlekette benzeri ortaya konmayan sütunla­ra sahip İrem şehrinde oturan Âd milletine ne ettiğini görmedin mi? Vadide kayala­rı, kesip yontan Semûd milletine, memleketlerde aşın giden, omlarda bozgunculuğu artıran sarsılmaz bir saltanat sahibi Firavun'a Rabbinin ne ettiğini görmedin mi? Rabbin onları azab kırbacından geçirmiştir. Doğrusu Rabbin hep gözetlemekteydi." (Fecr. 6-14)
Hak dâvetçileri, bu donmuş insanları, değerli hidayete ve temiz kaynağa çağır­mak için şöyle sesleniyorlardı: "Haydi, Kitab ve Sünnet kaynağına dönün! Dini­nizi o ikisinden ahn. Başkalarını o ikisiyle müjdeleyin. Bu durumda, bizi şaşırtan dünya sizinle hidayete erecek, azap çeken insanlar sizinle mesud olacak!"
 
"Ey insanlar! And olsun ki, sizin için, Allah'a ve âhiret gününe inanmayı uman­lar ve Allah'ı çok anan kimseler için Rasûlüllah en güzel örnektir." (Ahzâb: 21)
 
Allah'ın fazlındandır ki, bu davayı pek çok iyi insan hoş karşıladı. Samimi kalpler kabul etti ve gençler onu kucaklayarak canlarını ve malik oldukları mal­larının en değerlilerini bu yolda feda ettiler.
 
Acaba Allah, nurunun yeryüzünü aydınlatmasına izin verecek midir? İnsanın; îman, sevgi, iyilik ve adaletin yönettiği temiz bir hayatla hayat bulmasını takdir edecek midir? İşte bu sorulara:
 
"Bütün dinlerden üstün kılmak üzere Rasülünü doğruluk rehberi Kufâı ve Hak din ile gönderen O'dur." (Fetih: 28)
 
"Onun hak olduğu meydana çıkıncaya kadar, varlığımızın belgelerini onlara hem dış dünyada ve hem de kendi içlerinde göstereceğiz. Rabbinin her şeye şahit olması yetmez mi?" (Fussilet: 53) ayetleri en güzel şekilde cevap vermektedir.
 
       DİPNOTLAR
 
1-Bu tek bir hadis olmayıp üç ayrı hadisten oluşmaktadır. "Allah (cc) kendisine hayır dile­diği kişiyi dinde fakih yapar" şeklindeki ilk kısım, Muaviye (ra.) yoluyla rivayet edilmiş olup müttefekun aleyhtir, bk. Buharı, Ilın, 13; Müslim, Zekât, 33. Hadisin geri kalan kıs­mı Ebu'd-Derdâ (ra.)'dan mervî olup baş tarafı "Kim ilim öğrenmek üzere bir yola girerse, Allah ona Cennete giden bir yolu kolaylaştırır..." şeklindedir, bk. Ebû Dâvûd, Hm, I; Tir-mizt, llm, 19; 2--Ibni Mâce, Mukaddime, 17.
2-Müslim, Mesâcid, (mukaddime kısmı, hd no. 3).
3-Buhâri, iman, 29; Nesdî, İman ve Şerâiuh, 28.
4-Buhârî, İman, 29. Buhârî bu hadisi burada muallak olarak verir, tbni Hacer şöyle der:  "...Müellif bu muallak hadisi bu kitapta müsned olarak vermemiştir, çünkü kendi şartına uygun değildir; fakat el-Edebu'1-müired'de mevsul olarak verir. Yine Ahmed b. Hanbel ve başkaları da Muhammed b. Ishak an Dâvûd b. Husayn an tkrime an lbni Abbas tarikıyla mevsul olarak verirler. Senedi hasendir..." Bk. Fethul-bârî, 1/94. Hadis Müslim'de bulun­mamaktadır.
5-Hâkim, Mûstedrek, 1/35. Hadisin lafzı şöyledir: "Ey insanlar! Ben hidayet yolunu gösteren bir rahmetim". Hâkim şöyle demiştir: "Hadis Şeyhayn'm şartı üzere sahihtir, her ikisi de seneddeki Mâlik b. Saîd ile ihticac etmişlerdir, sika râvîlerin teferrüdü makbuldür." Zehe-bî de Telhîsu'l-müstedrek'ie ona muvafakat etmiştir.
6-Ebû Dâvûd, tim, 8; Ahmed, Müsned, 5/435.
7-Buharı, İstikraz, 20; Müslim, Akziye, 5; Ahmed, Müsned, 4/239.
8-Dârekutnî, 4/184; Hâkim, Mûstedrek, 4/115; Beyhâkî, Cimâu ebvâbi kesbi'l-haccâm, 38.
9-Buhârî, t'tisâm, 3; Müslim, Fezâil, 37; Ahmed, Müsned, 1/179.
10-Yazar şu hadise atıfta bulunmuştur: "Sizler karış karış, zir'a zir'a sizden öncekilerin yolu­nu izleyeceksiniz. Hatta insanın giremeyeceği küçük bir keler deliğine girecek olsalar, siz de onları takib edeceksiniz" (Ashab) Sorduk: "Ya Rasulallah! Bunlar Yahudiler ve Hıristi­yanlar mı olacak?" (c.n.)  ( Fıkhu sünne islam hukuku , seyyid sabık islam fıkhı, fıkhus Sünne , FIKHUS SÜNNE , fıkhus sünne , pınar yayınları )

 

 
Pınar Yayınları, Seyyid Sabık tarafından yazılan Fıkhus Sünne Ayet hadislerle İslam hukuku adlı kitabı incele diniz.