Kitap Hadislerle İlimler ve Hikmetler
Yazar İbn Receb el-Hanbeli
Tercüme Mehdi Canpolat
İhtisar Hişam b. Muhammed b. Said Âliberğaş
Yayınevi Polen Karınca Yayınları
Kağıt Cilt Sarı şamua - Kalın Ciltli
Sayfa Ebat 424 sayfa - 17x24 cm
Polen Yayınevi Hadislerle İlimler ve Hikmetler adlı kitabı incelemektesiniz.
İbn Receb el Hanbeli Hadislerle İlimler ve Hikmetler kitabı hakkında yorumları oku yup kitabın konusu, özeti, fiyatı, satış şartları hakkında bilgiyi geniş bir şekilde edinebilirsiniz.
Yaratan Rabbinin adıyla oku . O, insanı " alak " dan yarattı. Oku, Senin Rabbin en cömert olandır. Alak 1-2
Hadislerle ilimler ve hikmetler kitabı, allame Hafız İbn Receb el-Hanbeli’nin (rahimehullah) yazdığı en harika kitaplarından birisi olarak kabul edilmektedir. Bu eserinde, nebevi hadisi şerifleri açıklamasında, diğerlerinin önüne geçmiş, bir üstünlük sağlamış ve harikalıklar ortaya koymuştur. Kitabı, hastaların şifası, susamışların suyu olmuştur. Yazar kitabına, Kuranı-kerim’in tefsirinden, resullerin efendisinin sünnetinden ve selefi salihinin eserlerinden inciler eklemesinin yanında fıkhi faideler, usul kaideleri, edebi açıklamalar, dille ilgili incelikler, davranış sırları ve eğitimle ilgili açıklamalarda bulunmuştur.
MUKADDİME
Kuşkusuz hamd Allah'a mahsustur, Ona hamd eder, Ondan yardım ister, Ondan hidayet ve bağışlanma dileriz. Nefislerimizin şerrinden ve amellerimizin kötülüklerinden Ona sığınırız. Allah kime hidayet ederse onu saptıracak yoktur, kimi de saptırırsa ona hidayet edecek yoktur.
"Ey iman edenler, Allah'tan nasıl korkup-sakınmak gerekiyorsa öylece korkup-sakının ve siz, ancak müslüman olmaktan başka (bir din ve tutum üzerinde) ölmeyin/'1
"Ey insanlar sizi tek bir nefisten yaratan, ondan eşini yaratan ve her ikisinden birçok erkek ve kadın türetip-yayan Rabbinizden korkup-sakının. Ve (yine) kendisiyle, birbirinizle dilekleştiğiniz Allah'tan ve akrabalık (bağlarını koparmaktan sakının. Şüphesiz Allah, sizin üzerinizde gözeticidir."[1]
"Ey iman edenler, Allah'tan sakının ve sözü doğru söyleyin. Ki O (Allah), amellerinizi ıslah etsin ve günahlarınızı bağışlasın. Kim Allah'a ve elçisine itaat ederse, artık o en büyük kurtuluşla kurtulmuştur. "[2] 1 Ali-İmran: 102
'Özlü elli hadisin şerhiyle ilimler ve hikmetler' kitabı, allame Hafız İbn Receb el-Hanbeli'nin (rahimehullah) yazdığı en harika kitaplarından birisi olarak kabul edilmektedir. Bu eserinde, nebevi hadisi şerifleri açıklamasında, diğerlerinin önüne geçmiş, bir üstünlük sağlamış ve harikalıklar ortaya koymuştur. Kitabı, hastaların şifası, susamışların suyu olmuştur. Yazar kitabına, Kuranı-kerim'in tefsirinden, resullerin efendisinin sünnetinden ve selefi salihinin eserlerinden inciler eklemesinin yanında fıkhi faideler, usul kaideleri, edebi açıklamalar, dille ilgili incelikler, davranış sırları ve eğitimle ilgili açıklamalarda bulunmuştur.
Yazar ilimlerde ve sanatlarda bu konumda olunca ve çağımızın evlatlarının himmetleri ve kavrayışları bilinen durumda olunca, bu saklı hazinenin perdelerini aralamaya ve içerisindeki inci ve pırlantaları müslüman kardeşlerime yaklaştırmaya karar verdim ve böylece bu kitap oluştu.
Kitabın kısaltılmasında aşağıdaki metodu izledim:
Yazarın ibarelerini ve üslubunu olduğu şekli üzere muhafaza etmeye çalıştım, ihtisar ve düzenlemenin gerektirdiği bir harfin eklenmesi ya da çıkarılması dışında müdahil olmamaya çalıştım. İbarenin gerektirdiği başlık veya kelimeler ise, yazarın ibarelerinden ayrılması için parantez içerisinde verilmiştir.
Cumhura muvafık olmayan görüş ve meselelerle ilgili detayları ve teferruatları muhtasara uygun bir şekilde sildim.
Bu muhtasarda Sahihayn'de ya da bunlardan birisinde geçen hadislerle yetindim. Bunların dışında ise bu dalda mutemet olan imamlardan birisine ya da allame Elbani'nin açıklamalarına itimat ettim. Eğer hadis hakkında bir açıklamasını bulamazsam -ki bu çok nadirdir- ve hadis kitaptaki konuyla doğrudan alakalıysa, bu durumda allame Ahmed Şakir ya da şeyh Arnavut'un açıklamalarına dayandım. Bir mesele hakkında birden fazla hadis ya da rivayet nakledildiğinde, kastedilen anlama en yakın olanını ve en açık olanını seçtim. Seçtiğim hadislerin tümünü bu muhtasara uygun bir şekilde kısaltarak tahric ettim.
Yazarın sözlerinde ya da nebevi hadislerde geçen kapalı ibareleri ve anlamı bilinmeyen kelimeleri dipnotta açıkladım.
Bazı mesele ve konulara, ihtiyaç görülen bazı faydalardan ötürü ilim ehlinin bazı söz ve açıklamalarını ekledim.
Nassın düzenlenişini okuyucunun yazarın sözlerini kavramasına yardımcı olacak şekilde çekici bir hale getirdim. Yine önemli ibare ve önerileri diğer yazı şekillerinden farklı bir yazı sitiliyle yazdım. Yine zor kelimeleri, okuyucuya yardımcı olacak şekilde harekelendirdim.
Okuyucunun, yazarın sözleri arasındaki önemli konulara dikkat etmesi ve içeriğini daha iyi kavraması için bazı konulara başlıklar koydum.
Faydanın tamamlanması için her bir hadisin sonuna, hadisten çıkan bazı açıklamalar ekledim. Bu açıklamalarda Hafız İbn Hacer, İmam Nevevi vb. eski âlimlerin yazdıklarına, muasırlardan ise şeyh İbn Useymin'in kırk hadis şerhine ve şeyh Muhammed Yusri'nin kırk hadis şerhine itimat ettim.
Bu muhtasarı okuyanlara öğüdüm, aslını ihmal etmemeleridir. Kitabın aslı ilmi içerik olarak daha kapsamlı ve daha fazladır. Bu muhtasarın faydası, aslın okunmasının ve kavranmasının önceliği olmalıdır.
Son olarak, Allah (azze ve celle)'den, bu çalışmanın sadece Onun rızası için olmasını, bununla yazarına, okuyucusuna ve yayınlanmasına katkısı olan herkese insanların âlemlerin Rabbi huzurunda durdukları günde yarar sağlamasını diliyorum.
Hamd âlemlerin Rabbi olan Allah'adır. Allah'ım, nebilerin sonuncusu ve resullerin en şereflisi peygamberimiz Muhammed'e, ailesine ve tüm ashabına salat ve selam eyle.
Ebu Abdurrahman Hişam b. Muhammed Said Âlibergaş
15 Receb 1428 h.
28 Haziran 2007
Bismillahirrahmanirrahim
Bizim için dini kemale erdiren, üzerimize nimetini tamamlayan, ümmetimizi ümmetlerin en hayırlısı kılan, bize aramızdan Onun ayetlerini okuyan, bizi temizleyen ve bize kitap ve hikmeti öğreten bir resul gönderen Allah'a hamd olsun.
Onun yüce nimetlerine karşı Ona hamd ediyorum. Allah'tan başka hiçbir ilahın bulunmadığına, tek olduğuna ve şeriki olmadığına, tutunanın en iyi korunağı olacağı şekilde şehadet ediyorum. Muhammed'in Onun kulu ve resulü olduğuna da şehadet ediyorum. Onu âlemlere rahmet olarak göndermiştir, bize indirileni açıklamasını ona havale etmiştir. O da bizlere önemli olan her şeyi açıklamış ve bunları özlü sözlerle beyan etmiştir. Bazen birçok hikmet ve ilimleri tek bir cümlede ya da cümlenin bir kısmında cem etmiştir. Allah ona, ailesine ve sahabelerine, bizim için tüm karanlıklara karşı nur olacak bir şekilde salat buyursun ve üzerlerine çok selam olsun.
Kuşkusuz Allah (subhanehu ve Teâlâ) Muhammed (sallallâhu aleyhi ve sellem)'İ özlü sözlerle göndermiş ve ona başkalarına verilmeyen harika hikmetler vermiştir. Ebu Hureyre (radıyallâhu anh)'dan aktarıldığına göre Nebi (sallallâhu aleyhi ve sellem) şöyle buyurur: "Ben özlü sözlerle gönderildim."[3]
Zuhri (rahimehullah) şöyle der: "Bize ulaştığına göre özlü sözlerin (Cevamiu'l-kelim) anlamı, Allahu Teâlâ'nın onun için daha önceki kitaplarda yazılan birçok meseleyi bir ya da iki konuda bir araya getirmesidir."
Nebi (sallallâhu aleyhi ve sellem)'e özel olarak verilen özlü cümleler iki kısımdır:
Birincisi: Kuranda olanlar. Allahu Teâlâ'nın şu buyruğunda olduğu gibi: "Şüphesiz Allah, adaleti, ihsanı, yakınlara vermeyi emreder; çirkin utanmazlıklardan (fahşadan), kötülüklerden ve zorbalıklardan sakındırır."6 Hasan Basri (rahimehullah) şöyle der: "Bu ayet, ne kadar hayır varsa emretmiş ne kadar şer varsa da ondan yasaklamıştır."
ikincisi: Sadece Onun sözlerinde olanlardır. Bunlar, ondan aktarılan rivayetlerde çokça bulunmaktadır. Alimler onun kapsamlı sözlerinden bazılarını derlemişlerdir.
Hafız imam Ebu Amr b. Salah (rahimehullah) "Külli hadisler" adıyla bir kitap kaleme almıştır. Bu kitabında, hakkında, dinin üzerine bina edildiği ve bu anlamdaki kısa ve özlü ifadeli hadisleri toplamıştır. Onun bu eseri yirmi altı hadisi kapsamaktadır.
Sonra, fakih, zahid ve önder imam Ebu Zekeriya Yahya en-Nevevi (rahimehullah) İbn Salah'ın yazdığı bu hadisleri alıp üzerine eklemede bulunarak bunları kırk iki hadise tamamladı ve kitabını "Kırk hadis" olarak adlandırdı. Derlemiş olduğu bu hadisler meşhur olmuş ve birçok kimse tarafından ezberlenmiştir. Allahu Teâlâ bu kitabı, derleyenin niyetinin ve kastının güzelliğinin bereketiyle ümmete yararlı kılmıştır. Allah ona rahmet etsin.
Bir grup ilim ve din talebelerinin bahsedilen bu hadislerin açıklanması hakkındaki suallerinin tekrarlanması üzerine, Allah (azze ve celle)'ye istiharede bulunup Allah'ın bunların anlamlarıyla ilgili bize kolaylaştırdıklarını ve bunlardan çıkan kural ve temelleri açıklayıcı bir kitap derlemeyi istedim. Kast ettiğim işte ondan yardım diliyor, irade ettiğim şey de ondan muvaffakiyet ve doğru niyet istiyor, tüm yönümle ona yöneliyor, tüm güç ve kuvvetimde sadece ona dayanıyorum.
Kırk hadisi şerh eden bazıları, "Mirasları sahiplerine verin, taksim edilen mirastan geriye kalan, erkekler için daha evladır" hadisini terk ettiğinden ötürü eleştirilerde bulunulmuşlardır. Bu hadisin, ilmin yarısı olan Faraiz ilminin kurallarını kapsadığını ve bu özlü hadisler arasında bunun da zikredilmesi gerektiğini belirtmişlerdir. Yine "Delil davacıya, yemin ise inkâr edenedir" hadisini de, kadılık hükümlerini kapsadığı için zikretmişlerdir.
Ben bu hadisi de şeyhin derlemiş olduğu kırk hadisin üzerine eklemeyi ve bunların da üzerine birçok ilim ve hikmet içeren özlü başka hadisleri eklemeyi uygun gördüm. Böylece hadislerin sayısı elliye tamamlanmış oldu.
Bu hadisler:
"Mirasları sahiplerine verin.", "Nesep ile haram olan emmeyle de haram olur.", "Allah bir şeyi haram kıldığında onun parasını da haram kılar.", "Sarhoş edici her şey haramdır.", "Âdemoğlu karnından daha şerli bir kap doldurmamıştır...", "Dört şey vardır ki, bunlar kim de bulunursa münafık olur...", "Eğer Allah'a hakkıyla tevekkül ederseniz, kuşları rızıklandırdığı gibi sizi de rızıklandırır...", "Dilin sürekli Allah'ın zikriyle ıslak dursun." hadisleridir.
Bil ki, benim maksadım, sadece bu özlü hadislerin kapsamış olduğu nebevi sözleri açıklamak, Nebi (sallallâhu aleyhi ve sellem)'in özlü sözlerinin anlamlarını şerh etmek, içerdiği adap, hikmet, bilgi, hüküm ve şeriatları beyan etmektir.
Yardımcımız Allah'tır, ona dayandık, Allah'tan başka dayanılacak hiçbir güç ve kuvvet yoktur.
6 Nahl: 90
[1]Nisa: 1
[2]Ahzab: 70-71
[3] Buhari; 2977, Müslim; 523