Kitap Tasavvuf Sözlüğü
Yazar Abdürrezzak Kaşani
Tercüme Dr. Ekrem Demirli
Yayınevi İz Yayıncılık
Kağıt - Cilt 2.Hamur. Karton kapak cilt
Sayfa - Ebat 639 sayfa, 16x24 cm
Yayın Yılı 2015
İz Yayınları Tasavvuf Sözlüğü kitabı nı incelemektesiniz.
Abdürrezzak Kaşani Tasavvuf Sözlüğü kitabı hakkında yorumları oku yup kitabın konusu, özeti, fiyatı, satış şartları hakkında bilgiyi geniş bir şekilde edinebilirsiniz.
Yaratan Rabbinin adıyla oku . O, insanı " alak " dan yarattı. Oku, Senin Rabbin en cömert olandır. Alak 1-2
Sunuş
Seyyid Şerif Cürcânî ünlü eseri et-Tarîfât'ta ıstılahı 'bir topluluğun herhangi bir şeyi bir isimle isimlendirmede görüş birliğine varmaları' diye tanımlar. Başka bir görüşe göre ıstılah veya terim bir ilişki nedeniyle lafzın sözlük anlamından başka anlamda kullanılması veya bir gurubun belirli bir mânâ karşılığında bir lafzın kullanımında görüş birliğine varmış olmalarıdır. Tasavvuf söz konusu olduğunda ıstılahın özel bir anlamı ve yeri vardır. Bilindiği gibi Kuşeyri tasavvufun ilimler hiyerarşisinde bir yer sahibi olabileceği iddiasını savunurken her ilmin kendi ıstılah ve deyimlerini geliştirme hakkından söz eder ve bu anlamda sufilerin de kendi aralarında deyimler ve ıstılahlar geliştirmiş olduklarını belirtir. Böylelikle doğuşundan itibaren tasavvuf hakkında yazılmış eserlerde ıstılahlara özel bir yer verilmiş, Ebû İsmail el-Herevî gibi bazı yazarlar ise tasavvuf terimleriyle ilgili müstakil eserler yazmış, bu alanda geniş bir literatür oluşmuştur.
Elinizdeki kitap Abdürrezzak Kaşânî'ye nispet edilen ve özellikle îbnü'l-Arabî ve Sadreddin Konevî ile zirvesine ulaşmış yeni tasavvuf anlayışındaki terimler yönünden zengin bir deyimler ve terimler sözlüğüdür. Sözlük hakkında kısa bir değerlendirme yapmadan önce yazarıyla ilgili tereddüt üzerinde durmak istiyoruz.
Letâifü'l-a'lâm fi işârâti ehli'l-ilhâm adlı bu sözlüğün yazarı kesin olarak bilinmemektedir. Bazı kaynaklar sözlüğü Sadreddin Konevî'nin talebesi ve arkadaşı aynı zamanda îbn Farız şarihi Saidüddin Fergânî'ye nispet ederken, bazı kaynaklar Abdurrezzak Kaşânî'ye veya Sadreddin Konevî'ye veya ibn Tahir adlı tanınmayan bir yazara nispet etmişlerdir. Buna rağmen kesin bir kanaate ulaşmak mümkün olmamıştır. Sözlüğe bölüm bölüm baktığımızda adı geçen yazarlardan her birisine nispetin haklı ve makul gerekçeleri vardır.
Şöyle ki: Sözlüğü öncelikle iki kısımda ele almak gerekir. Birincisi ilk dönem tasavvuf klasiklerinde bulunan ve tasavvufun ahlak ve züht yönüyle ilgili terimler ve deyimler; ikincisi özellikle vahdet-i vücûd konusu ve varlık meseleleriyle ilgili terimler ve deyimler. Sözlüğün birinci kısımdaki terimlere yeni bir şey katmadığı ve ilk dönem klasiklerindeki görüşleri Herevî'nin yorumuyla aktardığı anlaşılmaktadır. Ancak sözlüğe esas kimliğini kazandıran şey ikinci kısımdaki terimler ve tanımlardır. Bu alandaki tanımlarda eserin temelde üç kaynağı vardır: Birincisi Ibnül-Arabî, ikincisi Sadreddin Konevî, üçüncüsü ise Saidüddin Fergânidir. Yazar Ibnül-Arabî'yi sıkça zikreder, diğer ikisini ise zikretmeden almtüar yapar.
Eserin yazarının Sadreddin Konevî olmadığı kesindir, bununla birlikte Konevî'nin bir kaynak ve otorite olarak eserdeki ağırlığı hissedilmektedir. Çünkü varlık meseleleriyle ilgili neredeyse bütün terimler ve tanımlar Sadreddin Konevî'de bazen aynı, bazen farklı ifadelerle geçer.
Saidüddin Fergânî ve Müntehe'l-medârikine gelince: Bizce sözlüğün söz konusu kısımdaki en önemli kaynağı Müntehe'l-medârik'tir ve yazar ondan çok geniş alıntılarda bulunmuş, eserde geçen terimleri olduğu gibi alıntılamıştır. Bu bağlamda dikkat çekmek istediğimiz ikinci bir husus ise her iki kitabın Ibn Fariz ile ilişkisidir. Müntehe'l-medârik Ibn Fârız'ın Tâiyye kasidesinin şerhidir. Sözlük de Ibn Fârız'ın kasidesini esas alır ve hemen her konuda ondan delil getirir. Yazarın da Ibn Fârızı şeyh ve üstat saydığını görmekteyiz. Bu durum iki kitap ve yazarları arasındaki irtibatı, hatta aynı kişi oldukları ihtimalini güçlendirmektedir. Bununla birlikte gerek iran'da ve gerekse Mısır'da sözlük Abdurrezzak Kâşânî'ye nispet edilerek yayınlanmıştır, biz de bu yayınları esas aldığımız için, herhangi bir karışıklığa yol açmamak için yazar olarak Kâşânî'yi kabul ettik. Her halükarda sözlüğün yazarının vahdet-i vücûdu benimsemiş tasavvuf geleneğine mensup bir yazar olduğu ve Sadreddin Konevî, Fergânî gibi yazarlarla yakın bir entelektüel ilişki içinde olduğu kesindir. Dolayısıyla sözlükteki görüşlerini belirttiğimiz kaynaklarda olduğu gibi bulabildiğimize göre, yazarın kesin olarak tespiti ikinci planda kalmaktadır.
Tasavvuf Sözlüğü adıyla çevirdiğimiz eserde, Tahran'da yayınlanmış nüsha esas olmak üzere üç nüshadan yararlandık. Birincisi iran'da yayınlanmış [Letâ-ifü'l-a'lâm fi işârâti ehli'l-ilhâm, thk. Mecîd Hâdizâde, Tahran, 2000), ikincisi Mısır'da yayınlanmış [Letâifü'l-a'lâm fi işârâti ehli'l-ilhâm: Mu'cemu'l-mustalahât ve'l-işârâti's-sûfiyye (thk. Said Abdulfettah), Darül-kütübil-Mısrıyye, Kahire, 1966) ] ve üçüncüsü Süleymaniye Kütüphanesi Şehit Ali Paşa, 1334 no'lu yazmadır. Bunun yanı sıra özellikle vahdet-i vücûd ile ilgili terimlerin geçtiği bölümlerde Saidüddin Fergânî'nin Müntehe'l-medârik, Sadreddin Konevî'nin eserleri, Ibnül-Arabî'nin bazı eserlerine başvurduk.
Sözlük Osmanlı döneminde adı bilinmeyen bir yazar tarafından eksik bir çevriyle Türkçe'ye kazandırılmıştır. Bu çeviri üzerinde Ercan Alkan tarafından yüksek lisans tez çalışması yapılmış ve sözlüğün yazarı hakkındaki yararlı tartışmaları da içeren çeşitli konularla ilgili araştırma-inceleme bölümüyle birlikte latin alfabesine aktarılmışür (Ercan Alkan, Letâifu'l-a'lâm fî işâreti ehli'l-ilhâm adlı tasavvuf terimleri sözlüğü ve mütercimi bilinmeyen tercümesi, M.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, ilahiyat Anabilim Dalı, Tasavvuf Bilim dalı, istanbul, 2002).
Sözlükteki terimleri iki temel kısımda ele alabiliriz: Birincisi Herevî'nin açık tesirinin gözüktüğü ve ilk dönem tasavvuf klasiklerine doğrudan bağlanan züht ve sülük ile ilgili terimlerdir. Bu terimlere İbnül-Arabî sonrası tasavvufunun yeni bir şey katmadığı kabul edilir, ikinci kısım ise varlık ve buna bağlı sorunlarla ilgili terimlerdir. Bizce sözlüğün en özgün yönü de bu kısımdır. Çünkü İbnül-Arabî'nin öncülüğünü yaptığı ve Sadreddin Konevî tarafından sistematik yapı kazandırılmış tasavvufun varlık meseleleriyle ilgili görüşleri takibi ve anlaşılması güç, karmaşık bir terimler örgüsü şeklinde tezahür eder. Sözlük bu terimlerin önemli bir kısmını içerir ve kısaca bilgiler ve tanımlar verir. Bu yönüyle sözlüğü sistematik-nazarî tasavvufun temel sözlüğü olarak niteleyebiliriz.
Sözlük yaklaşık 1650 civarında terimi içerir. Bu fazlalığının önemli bir nedeni pek çok terimi avam-seçkinler-seçkinlerin seçkinleri gibi farklı düzlemlerde ele almış olmasıdır. Söz gelişi tövbe terimini tanımladıktan sonra, bunun avam, seçkinler ve seçkinlerin seçkinleri için ne anlama geldiğini zikreder. Böylece terimlerin sayısı artmıştır.
Çeviride sade bir dil kullanmaya çalıştık. Metinde her terim genellikle 'bununla şunu kast ederler' şeklinde tanımlanmıştır. Biz bunun yerine kısaca terimle kast edilen anlamı zikrettik.
Yazar eserinin başlangıcında ele aldığı bütün terimleri harf sırasına göre zikreder. Bu bölüm kitabın metninden olmasına rağmen biz de çeviri de ona yer vermeyi zâid bulduk. Sözlükte orijinal metni esas alarak Arapça harf sıralamasına uyduk. Bu durum okuyucu için bazı güçlüklere yol açabilir, ancak terimlerin birbiriyle irtibatı ve metin içindeki sıralama dikkate alındığında böyle bir tercih yapmak zorunluluk haline geldi.
Her terim müstakil olarak ele alınmış, önce terimin okunuşu, karşısında Arapça yazılışı yerleştirilmiş, altında ise terime Türkçe'de önerdiğimiz karşılık zikredilmiştir ki, bu karşılık genellikle sözlük anlamından hareketle, bazen ise serbest bir çeviriyle tarafımızdan verilmiş ve farklı bir harf karakteriyle gösterilmiştir. Ardından yazarın terimle ilgili tanım ve açıklamaları gelmektedir.
Bu sözlüğün özellikle vahdet-i vücûd terminolojisi ve İbnül-Arabî-Konevî geleneğinde yazılmış metinler olmak üzere tasavvufi metinleri anlamada önemli katkı sağlayacağım ümit ve temenni ediyorum. Bu vesileyle çeviride kullandığım metinleri istifâde etmem için verme lütfunda bulunan muhterem hocam Prof. Dr. Mustafa Tahralı Bey ve Doç. Dr. M. Erol Kılıç Bey’e; kitabın yayınlanmasındaki ilgi ve teşvikleri için Prof. Dr. İlhan Kutluer ve İz Yayıncılık'ın değerli yönetici ve çalışanlarına teşekkürü borç bilirim.
Ekrem Demirli
Nisan, 2004
Rahman ve Rahîm Allah'ın adı ile: Sadece O'ndan yardım dilerim
Hamd Allah'a, selâm Allah'ın seçtiği ve haklarında iyilik takdir ettiği kullarının üzerine olsun. Onlar şeriat usûlünce yaşayan, tarikatın gereklerini yerine getiren ve hakikat ahdine vefa gösteren kimselerdir. 'Onlar Allah'ın nimet verdiği kimselerdir.' Allah onların kalplerini safa mertebesine yerleştirmiştir. 'Peygamberler, şehitler, sıddîklar, sâlihler. Ne güzel arkadaştır onlar."[1]
Şekilci-bilginlerin büyük bölümünün bizim kitaplarımızın içerdiği nükte ve sırları anlayamadıklarını gördüm; onlar, Allah'ı bilen muhakkik bilginlerin ve gerçek ilimlerin vârisleri olan sûfî pirlerin işâret ettikleri sırlar ve nüktelerdir. Söz konusu insanlar, bu sır ve nükteleri yaratılmış âlemin eksikliklerinden gerçek ve yüce mertebelerin zirvesine yükselmiş ve hikmetli hakikatleri ve ilâhî sırları içeren Hz. Muhammed'in kandilinden tevârüs etmişlerdir. Bu nedenle, onların kitaplarındaki en önemli terimleri ve kullandıkları lafız ve deyişleri açıklamak istedim. Onlar, bütün bilim mensupları gibi, bu lafız ve kelimelerle kendi aralarındaki ilâhî ilimleri ve değerli sırları dile getirirler.
Bunları baş harflerini, hatta ikinci ve üçüncü harflerini de dikkate alarak, harf sırasına göre dikkatli bir şekilde düzenledim ve önce Elif harfiyle başladım. Ardından Be, sonra da diğer harf sırasma göre diğer kelimeleri sıraladım. Bu sıralamaya, ikinci ve üçüncü harflerde de dikkat ettim.
Kitaba da 'Letâifu'l-a'lâm fi işârâti ehli'l-ilhâm adını verdim.
Bütün niyet ve amaçların gerçekleşmesinde sadece Allah'a tevekkül ederim. O, çok cömert ve her şeyi bilendir.
Diğer Özellikler |
Stok Kodu | 9789753555814 |
Marka | İz Yayıncılık |
Stok Durumu | Bu ürün geçici olarak temin edilememektedir. |
9789753555814